Ruim 400 jaar geleden vluchtten veel Joden vanuit Spanje en Portugal naar Nederland. Hier waren ze welkom. De meesten gingen naar Amsterdam, waar ze wel een synagoge mochten bouwen, maar geen toestemming kregen voor een Joodse begraafplaats. In 1604 lukte het een rabbijn uiteindelijk om ver buiten de stad een stuk grond te kopen waar wel een kerkhof mocht komen. In 1607 was in Schoorl de eerste Joodse begrafenis.
Conservator Jesse is deze week op pad met Alphons Leijsen uit Schoorl die veel onderzoek heeft gedaan naar de geschiedenis van zijn dorp. Halverwege een fietspad aan de rand van het bos, stappen we af. Hier is, of beter gezegd was, een van de alleroudste Joodse begraafplaatsen. Behalve de heuvelachtige bodem is er niets dat erop wijst dat hier in het verleden tientallen mensen begraven zijn.
Tekst loopt door onder de foto
Leijsen wijst Jesse op de hoogteverschillen die volgens hem gekomen zijn toen de graven werden ontruimd. "Het zou gaan om 52 graven maar als je ziet hoe groot het is, lijkt het alsof het er veel meer zijn geweest."
Beth Haim
Na 10 jaar kwam er alsnog toestemming voor een begraafplaats bij Amsterdam en konden de eerste mensen worden begraven in Beth Haim, de Joodse begraafplaats in Ouderkerk aan de Amstel. De doden in Schoorl kregen een herbegrafenis.
Als er al grafstenen waren, dan is niet bekend waar ze zijn gebleven. "Maar een van de stenen is terechtgekomen in het kerkje van Groet. Als drempel", vertelt Leijsen. "Pas in 1999 is de steen vervangen door een nieuwe drempel. Ruim 300 jaar na de herbegrafenis van de persoon die eronder lag."
De steen behoorde waarschijnlijk toe aan het graf van Judique Fustel van wie het gebeente in 1626 is overgebracht naar de joodse begraafplaats in Ouderkerk aan de Amstel, zo staat nu te lezen op een gedenkplaat bij het graf in Ouderkerk aan de Amstel. "Maar hoe en waarom de steen eerst hier bij de kerk terecht is gekomen, weten we niet", zegt Alphons.
Tekst loopt door onder de foto
In 1636 werd de grond van de eens Joodse begraafplaats in Schoorl verkocht. Driehonderd jaar later in 1935, kwam het in handen van een welgestelde Schoorlaar. Hij schonk het aan de gemeente, onder voorwaarde dat er nooit een weg op deze plek zal komen.
Joodse begraafplaats in Schoorl - NH Nieuws
Op een oude fiets
In twaalf afleveringen fietsen beeldconservator Jesse en programmamaker Carolien langs de kust. Onderweg bezoeken zij plaatsen en ontmoeten zij mensen met belangrijke, bijzondere en soms vergeten verhalen uit het verleden.
Op een oude fiets is ieder zondag te zien bij NH, om 17.11 uur.