Rijk laat praktijkonderwijs in de steek: geen ov-kaart voor leerlingen ondanks belofte

Haar oren klapperden toen ze het hoorde, vertelt Wanda Munneke, directeur van de praktijkschool West-Friesland Hoorn. "We worden in de steek gelaten", vult Wieneke Roossien, directeur van de praktijkschool West-Friesland Stede Broec aan.

Belofte maakt schuld

In tegenstelling tot MBO-, HBO- en WO-studenten krijgen leerlingen uit het praktijkonderwijs namelijk geen ov-kaart van de overheid. Dat zou januari 2024 veranderen. "Ik ga het regelen", beloofde toenmalig minister Dennis Wiersma afgelopen zomer bij de Dag van het Praktijkonderwijs. Demissionair minister Mariëlle Paul zet nu toch een streep door deze belofte, blijkt uit een kamerbrief van 21 december.

Noord-Holland heeft zo'n drieduizend leerlingen in het praktijkonderwijs. Een cruciaal aspect van hun opleiding is het lopen van stages. Leerlingen in de bovenbouw lopen drie of vier dagen per week stage. "Onze kinderen leren met name door te doen", legt Munneke uit. 

Deze leerlingen moeten nu concessies doen bij het kiezen van een stage, omdat ze simpelweg de reiskosten niet kunnen betalen. "Sommige leerlingen kunnen nu alleen maar kiezen uit een stage op fietsafstand", legt Roossien uit. "Dat is gewoon oneerlijk."

Handjes aan het bed

Giel Koning is zo'n leerling die momenteel stage loopt. "En dat zijn op zich best veel kosten", legt hij uit tussen de lessen door. "Je moet heen en weer. Plus nog de andere kosten van school. Dat is best veel voor mij en m'n moeder."

Het succes van de leerling in het praktijkonderwijs is voor een groot deel afhankelijk van een goede en geschikte stage, aldus beide directeuren. "Maar dat wordt nu moeilijker gemaakt", benadrukt Munneke. "En de maatschappij is weer afhankelijk van deze leerlingen."

Want het zijn nu juist de beroepen waar deze leerlingen voor worden klaargestoomd, waar nu veel vraag naar is. In vrijwel alle regio’s in Nederland stijgt het tekort aan vakmensen in praktische beroepen, zo blijkt uit recente cijfers van Randstad. Denk hierbij aan beroepen als schoonmaker, metaalbewerker, hovenier of zorgmedewerker. "Het gaat bijvoorbeeld echt om de handjes aan het bed in de zorg."

Ingewikkelde situatie

Wat de situatie voor beide directeuren extra pijnlijk en ingewikkelder maakt, is het feit dat leerlingen op een ROC-school wél een ov-jaarkaart krijgen. De eerder genoemde kamerbrief laat wel wat ruimte over voor een ov-kaart in het praktijkonderwijs voor een lucky few.

Het gaat dan om minder dan duizend bovenbouwleerlingen. Het betreft specifiek de leerlingen van de praktijkschool die een mbo-entreeopleiding binnen het praktijkonderwijs volgen. Maar zij krijgen de ov-kaart pas op zijn vroegst in 2026. "Dat maakt het allemaal extra ingewikkeld", aldus beide directeuren

Voor leerling Giel is de situatie niet zo ingewikkeld. "Als iemand je iets belooft, dan verwacht je ook wel dat je het krijgt."