Ajax struikelt over te grote ambities (en dat is niet de eerste keer)

Afgelopen zondag ontsloeg Ajax technisch directeur Sven Mislintat na een aantal onstuimige weken. Volgens interim-directeur Jan van Halst was de positie van de 50-jarige Duitser na zijn aankoopbeleid onhoudbaar geworden. Daarnaast werd deze week ook bekend dat hij zich mogelijk schuldig heeft gemaakt aan belangenverstrengeling bij de aankoop van verdediger Sosa. 

De chaos bij Ajax beperkt zich niet tot de positie van Mislintat. Sinds het vertrek van Overmars en Ten Hag zoekt de club naar een duidelijke en authentieke lijn. Het lukt kersverse trainer Maurice Steijn nog niet om een functionerend team te bouwen rond de twaalf aankopen van Mislintat en dat resulteert in historische slechte resultaten: sinds 12 augustus heeft Ajax geen wedstrijd meer gewonnen. 

“Op een schaal van Ajax-crises is het dit keer wel heel erg”, zegt Ajax-kenner David Endt. “Ajax is de lijn kwijt. Ze hebben zich laten verleiden tot grote aankopen, hoge salarissen en grote economische ambities. Allemaal omdat ze elk seizoen kampioen willen worden. Dat streven is een wurggreep geworden.”

Wat Cruijff zegt

De oorzaak? “De lijn van Cruijff is niet doorgezet”, zegt Endt. Cruijff presenteerde zijn plannen in 2010, als een ‘fluwelen revolutie’ die moest leiden tot meer oud-voetballers in het bestuur en tactisch voetbal. Fluweel werd de revolutie niet: zijn kritiek ontaardde uiteindelijk in een jarenlange strijd tussen hemzelf, bestuurders en andere betrokkenen. Het was, zegt Endt, ‘een onsmakelijke stammenstrijd waar de macht van Cruijff uiteindelijk zegevierde’. 

Cruijff wilde vooral jeugdspelers opstellen, en als het echt nodig was een ervaren speler aantrekken. Ook verzette hij zich tegen hoge salarissen, want spelers moesten ‘hongerig’ blijven. In de bestuurskamer moesten managers plaatsmaken voor oud-voetballers. Het resulteerde in de aanstelling van een technisch hart, met Van der Sar en Overmars als directeuren. 

Maar, zegt Endt, die lijn is de afgelopen seizoenen 'voor de zon verdwenen'. Mislintat kocht een hoop buitenlandse spelers, de salarissen liggen een stuk hoger en de taal in de kleedkamer is vorige week noodgedwongen veranderd naar het Engels. "De economische ambities van dit beursgenoteerde bedrijf zijn een commerciële strop geworden", zegt Endt.

Weg sympathie

En een club met grote financiële belangen, vervolgt Endt, kan op minder sympathie van het publiek rekenen. "Ajax heeft zijn ambities van de daken geschreeuwd, en daarmee de koning zien vallen."

Terwijl juist sympathie van het publiek een belangrijk ingrediënt is om een crisis het hoofd te bieden, zegt Endt. "Zoals in de crisis van eind jaren 80, toen Van Basten en Rijkaard beide naar het buitenland vertrokken. PSV won de schaal en Ajax werd daarnaast ook nog twee jaar uitgesloten van Europees voetbal nadat een supporter een ijzeren staaf in de rug van de keeper van Austria Wien had gegooid. 

"Het geld was op, de goede spelers waren vertrokken en Ajax mocht niet meer meedoen op Europees voetbal. Toch wisten ze van een nadeel een voordeel te maken. Voorzitter Michael van Praag mikte op de jeugd, en kwam daarmee de crisis te boven. Jongens als Aron Winter, Marciano Vink en de broertjes De Boer kregen de kans en dat pakte goed uit. Het ging misschien even mis, maar mensen gunden Ajax het beste. Dat is nu compleet anders."

Toch kunnen de Godenzonen ook deze crisis weer te boven komen, zegt Endt. "Het is een kwestie van de juiste mensen op de juiste plek. De wijsheid van bestuurders, die heb je nodig. Maar waar vind je iemand van het kaliber van Van Praag, met hart voor de club?"