Niets drinken omdat toiletbezoek lastig is: architect strijdt voor toegankelijkheid

Bijman spreekt regelmatig met mensen met een beperking. Vaak zijn ze boos. "Er gebeurt te weinig en het gebeurt te langzaam. Toegankelijkheid moet echt in de wet worden opgenomen", zegt de rolstoelarchitect.

Bijman doet dus aan rolstoelarchitectuur. "Ja, ik heb die term bedacht voor het werk dat ik doe. Ik ontwerp voor mensen met een beperking. Die aan een rolstoel zijn gebonden bijvoorbeeld of mensen met een lichte verstandelijke beperking."

Ervaringsdeskundige

De architect weet waar hij het over heeft: "Ik zit zelf nu dertien jaar in deze rolstoel. Ik liep bij een ongeluk een dwarslaesie op. Ik kan met mijn werk mensen hun zelfstandigheid teruggeven. Dat vind ik mooi. Maar andersom kan architectuur ook mensen afhankelijk van anderen maken, ze de toegang ontzeggen. Dat is niet goed."

Ed Bijman werkt regelmatig in opdracht van letselschadeverzekeraars. Hij treedt dan als onafhankelijk adviseur op tussen de verschillende partijen. "Vaak kom ik op een moment dat er bijvoorbeeld net een ongeval is gebeurd. Dan kun je nog niet goed overzien hoe het verder moet in de toekomst. Met je leven, je woning en je werk. Ik heb dat zelf ook meegemaakt. Ik lag in het ziekenhuis en was in een klap voor alles afhankelijk van anderen."

Toegankelijkheid staat centraal in het werk van Ed Bijman. In zijn kantoor is dat prima geregeld: hij beweegt zich met het grootste gemak door het pand. Maar Haarlem is verder niet zo'n toegankelijke stad, vindt hij: "Als je naar de buitenruimte in Haarlem kijkt, is dat nogal onhandig. Het is een monumentale stad, die eeuwen geleden is ingericht. Je hebt vaak met cultureel erfgoed te maken. Maar je kunt met eenvoudige middelen veel bereiken. Je hoeft echt niet alles te slopen om een pand toegankelijk te maken."

Dag van de Architectuur

Dat legde de architect afgelopen zondag tijdens de Dag van de Architectuur haarfijn uit. In het ABC Architectuurcentrum was een discussie, waaraan architecten, vertegenwoordigers van gehandicaptenorganisaties en wethouder Eva de Raadt van diversiteit en inclusiviteit aan deelnamen. Het bleek al snel dat het voor de mensen met een beperking nog een heel gedoe was om op de goede plek te komen.

Ed Bijman: "Als ik op pad ga, verdiep ik me altijd goed in de plek van bestemming. Ik kan gelukkig met de auto, wel zo makkelijk om een rolstoel mee te nemen. Het is zo belangrijk dat ik een gebouw kan binnenkomen en dat er een rolstoelvriendelijk toilet is. Dat is bij veel winkels, theaters en restaurants in Haarlem helaas nog niet vanzelfsprekend."

Ed Bijman heeft, zoals hij dat zelf noemt, een toegankelijke beperking. "Het kost me ongeveer twee uur extra per dag, maar er zijn mensen die een veel zwaardere beperking hebben, die zijn nog veel meer tijd kwijt. Ik ken mensen die vier uur voordat ze naar een restaurant gaan, niets meer drinken. Omdat het toiletbezoek zo lastig is. Dat is toch onmenselijk?"

Tekst gaat door onder de foto.

Om openbare gebouwen en woningen goed toegankelijk te maken voor iedereen, is verstand van zaken bij alle betrokkenen van groot belang, vindt Ed Bijman. "Ik merk dat er een kennisachterstand is bij architecten. Ik ben nu zelf als adviseur toegankelijkheid betrokken bij de grote renovatie van het Binnenhof in Den Haag. Dat is een monument en alle verschillende delen moeten bereikbaar zijn. De Eerste en de Tweede Kamer en de Raad van State. Dan moet je creatief zijn."

De architect pleit ervoor dat in alle bouwteams een adviseur is die helpt bij het toegankelijk maken van gebouwen. En hij is blij dat er betere regels komen. In de bouw worden veel technische regels in NEN-normen gevat. Eind dit jaar verschijnt er een NEN-norm Toegankelijkheid. 

En toegankelijkheid mag volgens de architect ook mooi zijn. "Dat is de kunst. Neem het mee in het ontwerp. Bij de Beurs van Berlage in Amsterdam is bijvoorbeeld een lift bij de entree. Als die niet wordt gebruikt, zie je de lift ook niet, maar alleen die statige treden. Architecten zijn creatieve geesten, gebruik die creativiteit dan ook."