Komt er meer keus voor internationale treinen? Staatssecretaris moet beslissen of NS alleenrecht verliest

De vervoersbedrijven willen de concurrentie aangaan met de NS die vooralsnog de hoofdaanbieder van internationale treinreizen is. Dit alleenrecht op het spoor − de zogeheten hoofdrailnetconcessie tussen de overheid en de NS −  loopt tot en met 2025.

Staatssecretaris Heijnen van Infrastructuur wil onderzoeken of de internationale treinen weer worden meegenomen in een nieuwe hoofdrailnetconcessie, of dat de markt geopend kan worden voor meerdere vervoersbedrijven.

Met de plannen van de vervoersbedrijven zou de keuze voor reizigers voor het pakken van een Europese trein flink toenemen. Nu rijdt er zo'n tien keer per dag een rechtstreekse Thalys naar Parijs en iedere twee uur een Intercity naar Berlijn. Met de uitbreiding naar meerdere aanbieders zouden er veel meer ritten per dag bijkomen.

Open toegang

Of de treinen van Flixtrain, Arriva en Qbuzz daadwerkelijk het internationale spoor op mogen is nog maar de vraag. Niet alleen moeten de plannen van de vervoersbedrijven nog worden beoordeeld door de Autoriteit Consument en Markt (ACM), ook wordt nog bekeken of ProRail genoeg spoorwegcapaciteit heeft voor meerdere aanbieders. 

Een woordvoerder van ProRail laat weten dat meer en betere internationale treinen zeer welkom zijn en dat de spoorbeheerder haar uiterste best doet alle capaciteitsaanvragen op het Nederlandse netwerk te faciliteren. 

"Het Nederlandse netwerk is de laatste jaren wel steeds verder benut zonder dat investeringen gelijke tred hebben gehouden. Het net is dus behoorlijk vol, wat nieuwe aanvragen een uitdaging maakt", aldus een woordvoerder van ProRail. "Niettemin zien we veel mogelijkheden voor een beter Europese treinnetwerk, bijvoorbeeld door Europees te denken en samen te werken."

"Serieus plan"

Ferrovie dello Stato (FS), het Italiaanse moederbedrijf van Qbuzz, wil 200 miljoen euro steken in het aanschaffen van materieel en wagons, zo meldt directeur Gerrit Spijksma aan De Volkskrant. "Onze aandeelhouder Ferrovie dello Stato rijdt sinds begin 2000 een aantal hogesnelheidslijnen in Italië: de Frecciarossa. Vanaf 2012 heeft FS onder “open toegang” concurrentie van Italo. Door het vergrote vervoersaanbod profiteren reizigers van hogere frequenties en lagere prijzen", aldus Spijksma. 

Arriva, die vanaf juni 2026 een dagelijkse trein tussen Groningen en Parijs wil laten rijden, laat weten dat dit niet de eerste keer is dat het bedrijf kenbaar maakt internationaal te willen rijden. "We hebben al vaker gezegd van het internationale netwerk gebruik te willen maken. We zijn voor marktwerking, de EU schrijft dit ook voor." Met hoeveel treinen Arriva precies wil rijden is nog niet bekend, maar volgens een woordvoerder heeft de vervoerder een 'serieus plan' ingediend. 

Afspraken en garanties 

Als het aan de NS ligt wordt het huidige systeem, waarbij de NS met haar partners het internationale treinverkeer regelt, juist behouden. "We snappen heel goed dat andere vervoerders ook op het internationale spoor willen, maar we denken dat de internationale lijnen het beste in een concessie met de overheid kunnen stoppen. Dan heb je duidelijke afspraken en garanties", zegt een woordvoerder van NS International. "Daarnaast is er geen oneindig capaciteit om altijd maar treinen te laten rijden."

Volgens Wijnand Veeneman, Hoofddocent Openbaar Vervoer aan de TU Delft, kunnen nieuwe aanbieders interessant zijn voor reizigers. "FlixTrain is echt een ander product dan de ICE. Met meerdere vervoerders zorgt voor meer keuze voor reizigers. Er komen weinig nieuwe bestemmingen, maar wel hogere frequenties." 

"Ingewikkelde afweging'

Open toegang is echter niets nieuws, vertelt Veeneman. "Er rijden nu al andere internationale vervoerders naar Nederland. De staatssecretaris overweegt nu om internationale verbindingen buiten de hoofdrailnetconcessie op te nemen. Dat is een ingewikkelde afweging."

Vervoerders die interesse hebben in het aanbieden van internationale treinen konden tot en met vandaag een verzoek een indienen. In augustus hakt staatssecretaris Heijnen de knoop door of het spoor daadwerkelijk wordt geopend voor meerdere vervoerders, of dat de NS de enige aanbieder blijft. 

Een woordvoerder van staatssecretaris Heijnen (Infrastructuur) laat weten dat de staatssecretaris momenteel in de afrondende fase van het vaststellen van de ontwerp-concessie. Uiterlijk 24 december wordt de concessie weer voor vijf jaar gegund.