De Verdwenen Stad: vroeger draaiden hier de Tiroler films, nu wordt Gods woord er verkondigd

Haarlem kende een bijzondere bioscooptraditie. Van Luxor en Cinema Palace in de Grote Houtstraat tot de Rembrandt bioscoop aan de Grote Markt. Ze hebben allemaal één ding gemeen: ze zijn allemaal verdwenen. Om de herinnering levend te houden maakte illustrator Eric Coolen mooie tekeningen van deze locaties.

"Waar ik het meeste kwam", zegt Coolen, "is bij de Frans Hals bioscoop. Met Michaëla Bijlsma, een Haarlemse kunstenares, heb ik een stichting. Met die stichting maken we gevelstenen en standbeelden. Eén van die gevelstenen is die over de Frans Hals bioscoop. Dat was de laatste bioscoop waar je nog mocht roken tijdens de voorstelling. Dat vonden mensen die rookten geweldig en mensen die niet rookten verschrikkelijk. We wilden dus dat je nog van die rookslierten erin terug zag."

De gevelsteen van Eric Coolen is te zien aan de voorgevel van de vroegere Frans Hals bioscoop aan de Schoterweg, die in 1984 haar deuren sloot. Nu is het een kerk, de Fonteinkerk. We gaan er langs met Onno Hulshof. Ooit draaide hij hier de films. Je moet wel je best doen om de oorspronkelijke bioscoop weer voor de geest te kunnen halen. Bij binnenkomst kijkt Onno daarom eerst uitgebreid rond. "Terug op bekend terrein, maar het is wel even iets anders", is zijn eerste commentaar.

Ouwe zooi

Het kerkgenootschap heeft de boel dan ook grondig verbouwd. Dat was volgens Geert Schonenburg van de Fonteinkerk geen overbodige luxe. "Het was een beetje een ouwe zooi. Het was jarenlang fantastisch gebruikt, maar het was een beetje op." De kerk zoals hij nu is, is van een latere datum. Nadat het gebouw was gekocht, werd de oorspronkelijk opzet van de bioscoop min of meer intact gelaten. Pas later, in 2006, volgde een meer drastische verbouwing, met als resultaat dat Onno nu goed rond moet kijken om zijn herinneringen aan de bioscoop boven te halen. 

Nu kom je binnen in een open ruimte met een doorgang in het midden naar het zaalgedeelte. Vroeger, toen het nog een bioscoop was, kwam je via beide zijkanten binnen. Boven, waar nu het kerkorgel is, waren de loges. "Het is heel anders nu, veel lichter. Daarboven zie je ramen, maar toen waren het blinde muren. Projectie moest natuurlijk in het donker plaatsvinden." 

Erotische avonturen

Er staat, speciaal voor ons, ook nog een achtergebleven raam met daarop verwacht. "Dat is van één van de fotokasten", zegt Onno Hulshof. "Ik weet nog wat we allemaal in die tijd hebben gedraaid: de bekende actiefilms van Bud Spencer en Terence Hill, en de Tiroler films. Die Tiroler films waren zo'n succes, daar is indertijd de hele foyer van verbouwd."

Voor wie niet weet wat Tiroler films zijn: dat waren onschuldige erotische avonturen met het Alpenlandschap als decor. In die tijd dus heel populair. 

Ideaal kerkgebouw

"Vind je het niet een prachtige kerk?", zegt Geert Schonenburg niet zonder trots. We kunnen niet anders dan het beamen. "Dat zagen wij veertig jaar geleden al", vervolgt hij zijn verhaal. "Als kerkgemeenschap hadden we toen geen eigen gebouw. Bestaande kerken waren óf te duur of in handen van projectontwikkelaars. Toen kwam deze bioscoop vrij. Dat was een ideaal kerkgebouw: je hebt een kerkzaal, je hebt een podium en je hebt zelfs nog een bovenzaal. Om het verhaal niet al te lang te maken: we hebben het gebouw gekocht en zijn aan de slag gegaan." Schonenburg is van huis uit bouwkundige en samen met een aantal handige geloofsgenoten heeft hij de eerste verbouwing ter hand genomen. 

Met Onno Hulshof lopen we de trap op richting de foyer. De zaal beneden is totaal veranderd, maar dat geldt nog meer voor de foyer. Het is nu een plek speciaal voor kinderen geworden. "Het enige wat ik hier nog van herken zijn de ramen", zegt hij verbaasd.

Magie

"Vroeger was het een gezellige huiskamer met een gashaard en zitjes", legt Hulshof uit. Langs de grote ramen stond een bank. "En hier", zegt hij, terwijl hij zich omdraait, "had je een gat waar de technische ruimte achter zat. Die was dicht met luxaflex als we aan het projecteren waren, maar tijdens de pauze was het meestal open, zodat mensen een idee kregen hoe het eruit zag. De film is voor veel mensen magie, zeker voor kinderen." 

Tekst gaat door onder de foto.

Een nog grotere verrassing krijgt Onno Hulshof als Geert Schonenburg hem meeneemt naar de donkere ruimte achter het orgel. "Die houten schragen zijn van de stoelen", om vervolgens uit te roepen: "En daar is ook nog een rugleuning! Daar zat nog rood pluche op." Om even bij te komen van alle emoties neemt Onno plaats in een van de stoelen op het balkon vóór het orgel. "Start de film!" roept hij uit. Net als vroeger.

Kijk hier voor meer afleveringen van De Verdwenen Stad Haarlem.