Het probleem met illegale bewoning is even groot als ongrijpbaar. In Medemblik alleen al zijn sinds november 150 meldingen van illegaal wonen binnengekomen. Van Oost-Europese arbeidsmigranten die tegen hoge huur in kleine kamertjes bivakkeren, tot omgebouwde schuurtjes in achtertuinen: het is overal. Dat wordt wel duidelijk als we op pad gaan met een toezichthouder van de gemeente Medemblik. "Het is constant schakelen tussen wetgeving en de menselijke omstandigheden."
Een woning in het centrum van Medemblik is het eerste adres op de lijst van vandaag. Er is vanuit de buurt geklaagd over flinke wietdampen. Vlekkerige gordijnen voor het raam voorkomen helder zicht naar binnen. Een Poolse man steekt voorzichtig zijn hoofd naar buiten, nadat er op het raam is geklopt. De toezichthouder legt uit dat hij graag wil weten wie er wonen en dat hij het huis komt controleren op brandveiligheid. Schoorvoetend laat de man ons binnen.
Al snel komen er meer bewoners tevoorschijn. Eén daarvan zit in de garage: het ruikt er naar wiet. Eenmaal weer binnen komt er nog een bewoner van boven en nog een man uit een klein kamertje tevoorschijn. De ruimtes zijn niet meer dan 1,5 bij 2,5 meter oppervlakte. "Ze komen uit alle hoeken en gaten", ziet de controleur.
De paspoorten worden gecontroleerd en de toezichthouder maakt een ronde door het huis. Ook wil hij weten waar ze werken en hoeveel huur er wordt betaald. 2.600 euro per maand, blijkt. En dat al bijna drie jaar lang. De toezichthouder schudt het hoofd. "Pure geldklopperij", zegt hij later. Volgens de basisadministratie wonen er drie Poolse personen in het huis. Met de ouders van één van de vier meegerekend ('ze zijn hier een weekje op vakantie'), tellen we zes bewoners. Ook zonder ouders één te veel dus. Daarnaast laat de brandveiligheid zwaar te wensen over. Rookmelders zijn nergens te bekennen. Zeker boven, op zolder, is de situatie ronduit onveilig. "Als hier brand uitbreekt, zijn ze kansloos", vertelt hij. De eigenaar kan sowieso een brief van de gemeente Medemblik op de mat verwachten.
350 verdachte adressen
Sinds zijn aanstelling als toezichthouder - vorig jaar - houdt hij gedetailleerd een overzicht bij. Zijn computerscherm laat het totaal aantal meldingen van illegale bewoning zien: 147. "Maar dit zijn alleen nog maar meldingen. Ik heb ook nog een lijst van zo'n 350 verdachte adressen." En dat alleen al in de gemeente Medemblik. Het is onmogelijk voor hem om alle gevallen in zijn eentje op te lossen. "Het is een begin. We proberen eerst globaal een idee te krijgen wat er allemaal speelt in onze gemeente."
"Illegale bewoning is een groot probleem", schetst hij. "Er komen veel meldingen uit agrarische gebieden als Andijk en Wervershoof, maar ook Medemblik en Midwoud scoren hoog. Daar zitten dan bijvoorbeeld veel mensen in opgekochte boerderijen. Vaak gaat het om Oost-Europese arbeidsmigranten, maar het kunnen ook kinderen zijn, die in een schuurtje achter het huis wonen."
"Er komen veel meldingen over illegale bewoning uit agrarische gebieden als Andijk en Wervershoof, maar ook Medemblik en Midwoud scoren hoog."
Dat het flink fout kan gaan met illegale bewoning, werd eind januari in Schellinkhout pijnlijk duidelijk. Bij een ferme brand die ontstond in een bedrijfsverzamelgebouw, kwam een vrouw van 38 jaar om het leven. Ze verbleef er illegaal.
De toezichthouder heeft een vaste werkwijze. Na een 'voorschouw', vaak op een avond of in een weekend, volgt een controle. Als er iets niet in de haak is, wordt een rapport opgemaakt en volgt een brief naar de eigenaar van het pand. Hierin wordt een dwangsom opgelegd, als de situatie niet verandert. Als er bij de hercontrole - 6 tot 8 weken later - geen veranderingen worden geconstateerd, kunnen boetes in de tienduizenden euro's lopen.
Tekst gaat verder.
"Handhaving het liefst West-Friesland breed oppakken"
Medemblik heeft sinds vorig jaar een fulltime toezichthouder, die zich stort op zaken als illegale bewoning en (arbeids)uitbuiting. Hij werkt nauw samen met collega's van de juridische afdeling, die voor de afhandeling zorgen. "Ik zou er graag wat collega's bij krijgen", zegt de controleur tijdens een kop koffie. "Het moet groeien, want er gaat heel veel werk in zitten. Het is niet alleen het langsgaan en het controleren, maar er zijn ook vervolgstappen, zoals het maken van rapporten en het versturen van brieven."
Voor veel collega's in andere West-Friese gemeenten is handhaving slechts onderdeel van hun baan, weet de toezichthouder. "Het liefst krijg ik er wat meer collega's bij. En dan zou het het mooiste zijn als het West-Friesland breed wordt opgepakt. Dus dat er één team komt, die in de hele regio gaat controleren."
"Willen jullie koffie of thee?", klinkt het vrolijk in gebroken Engels. In het volgende pand - eveneens in Medemblik - is hij al eens eerder geweest. Het is een kantoorruimte boven een bedrijfsunit, die wordt bewoond door jongeren uit Wit-Rusland, Polen en Oekraïne. Zes in totaal. Hij herkent er twee. "De vorige keer waren het er vier", weet hij. "De brief naar de eigenaar heeft dus weinig geholpen."
De sfeer is uitgelaten. De bewoners werken in de wortelen en uien en de huur wordt betaald via een uitzendbureau, die er hoogstwaarschijnlijk goed aan verdient. Slaapkamers zijn gescheiden door slechts een gordijntje. Een slinger met 'happy birthday' herinnert aan een recente verjaardag. Er wordt gekookt en gelachen. Ook tijdens de paspoortcontrole. Van één persoon is het visum verlopen. De eigenaar kan een gesprek verwachten.
Menselijke omstandigheden
"Je weet nooit wat je tegenkomt", zegt de toezichthouder na afloop. "Dat maakt het werk ook zo leuk. Soms is het lastig. Je bent constant aan het schakelen tussen wetgeving en de menselijke omstandigheden. We zijn bijvoorbeeld met een man bezig, die net is gescheiden. Hij verblijft op een industrieterrein, illegaal. Maar als hij gaat zwerven, mag hij zijn kinderen niet zien. Dan is de vraag of een veranderingstermijn van acht weken reëel is, want waar moet hij heen? In sommige gevallen geef je iets meer ruimte, al moeten we als gemeente natuurlijk wel handhaven. Dat is niet altijd leuk, want je probeert toch om al die mensen te helpen."
Dit is een bericht van de gemeenschappelijke Westfriese nieuwsredactie
Meer nieuws uit West-Friesland?
💬 Blijf op de hoogte via onze Facebookgroep Nieuws uit West-Friesland. Reageer, discussieer en deel jouw nieuws
📧 Stuur ons jouw tips op via [email protected] of app ons via 06-23405405
✏️ Tikfout gezien? Laat het ons weten via [email protected]