Met de onthulling van een plaquette aan de Noorderstraat in Hoorn wordt de 'heldin zonder standbeeld', Trien de Haan en haar man Bart en tienerdochter Nellie, geëerd. Ze is in de jaren '30 een boegbeeld voor vrouwen- en arbeidersrechten maar belandt door haar strijdlust in concentratiekamp Ravensbrück in Duitsland, waar ze als een van de weinigen levend van terugkeert.
Achterneef Bart Lankester en Eddy Boom, voorzitter van het Comité 40-45 uit Hoorn, onthullen de plaquette op het voormalige woonhuis van het gezin De Haan-Zwagerman aan de Noorderstraat 12. De plek waar onder meer geheime vergaderingen worden belegd, ondergrondse kranten en pamfletten worden verspreid en ook onderduikers worden ondergebracht.
Verzetsheldin Trien de Haan en haar gezin geëerd met plaquette - NH Nieuws
Voor hun verzetswerk zijn Trien, Bart en Nellie nooit onderscheiden, daar hadden ze geen behoefte aan. Verzet was vanuit hun politieke overtuiging, vanzelfsprekend. “Trien de Haan heeft absoluut niet de waardering gekregen die ze verdiende. Sterker nog, ze heeft na de oorlog dertig jaar lang geen verzetspensioen gehad. Het ontbrak haar aan hulp voor het kampsyndroom waar ze hevige last van had. Ze voelde zich - terecht - in de steek gelaten door de overheid. Vandaar onze inzet voor deze plaquette”, legt voorzitter Eddy Boom van Comité 40-45 Hoorn uit.
Historicus en schrijver Bart Lankester schreef in 2017 een biografie over zijn oudtante. Samen met tiental achternichten en -neven hebben zij er financieel voor gezorgd dat de plaquette er is gekomen. "Ik wist ook niet wat ik boventafel zou halen toen ik eraan begon, en ze staat nu in het rijtje van illustere feministes. Heel bijzonder."
Een heldin wilde ze niet genoemd worden, ook al nam altijd het voortouw. "Ze bleef heel bescheiden maar trad wel op de voorgrond als de menigte toegesproken moest worden. Toen ze terugkeerde naar Hoorn deed ze haar verhaal in een vol Park Schouwburg."
Wie is Trien de Haan-Zwagerman (1891-1986) en haar gezin?
Het gezin De Haan-Zwagerman zijn uitgesproken linkssocialisten. Trien is bestuurslid van de Revolutionair Socialistische Arbeiderspartij (RSAP), van de revolutionaire NAS-Vrouwenbond en van provinciale comités tegen fascisme en oorlogsgevaar. Nadat de verboden RSAP in mei 1940 ondergronds gaat, zit Trien als enige vrouw in de leiding van de eerste georganiseerde verzetsgroep in Nederland, het Marx-Lenin-Luxemborg Frond (MLL-Front). Met aan kop, de bekende activist Henk Sneevliet, waar ze vertrouweling van is. Trien regelt in Hoorn onder meer valse persoonsbewijzen en onderduikadressen. Aan de Noorderstraat richt zij een bureau voor geboorteregeling op.
Kamp Ravensbrück
Als de verzetsgroep in februari 1942 verraden wordt en de mannelijke leiders doodgeschoten, belandt ze in concentratiekamp Ravenbrück. Daar redde zij onder meer stadsgenote Aaf Dell van executie. Intussen namen haar man Bart en dochter Nellie zeker vijftien onderduikers onder hun hoede op de Noorderstraat.
Omdat Bart overdag werkte, kwam de zorg voor de onderduikers grotendeels neer op Nellie. Als het te gevaarlijk was, moest ze hen wegbrengen naar een veiliger adres. Met gevaar voor eigen leven. Bart was met zijn linkse kameraden actief in het gewapend verzet. In het huis was een wapendepot verborgen. Na de oorlog werd Bart toegevoegd aan de Binnenlandse Strijdkrachten. Hij kreeg een jaar verlof om bewaker te worden in gevangenis de Krententuin op het Oostereiland.
Naast de onthulling van de plaquette, is er ook een dansvoorstelling gemaakt over het leven van de verzetsvrouw. Op 4 mei presenteert De Dansonderneming in de Boterhal in Hoorn, de voorstelling 'Trien - een ode aan de bijzondere West-Friese Trien de Haan', gebaseerd op een gedicht dat zij schreef toen zij in het concentratiekamp zat.
Behalve met een plaquette wil het Comité 40-45 het drietal ook eren met een straatnaam. Die suggestie heeft het comité begin 2023 bij het college van Burgemeester en wethouders neergelegd.