In IJssalon Koco bereidde een Joodse knokploeg aanslagen voor op NSB'ers en Nazi's

Je loopt er zo langs, de plek waar IJssalon Koco was. Aan de Van Woustraat haalde je destijds het lekkerste ijs van de buurt - tot afgunst van een Duitsgezinde concurrent aan de overkant. "Die heeft zeker bijgedragen aan de stemmingsmakerij om geweld te gaan plegen", vertelt Freerk van der Meulen. Zijn oudoom Ernst Cahn was een van de uitbaters van de salon.

Koco werd al snel een trefpunt voor veel Joodse Amsterdammers. Cahn en zijn compagnon Alfred Kohn waren uit Duitsland gevluchte Joden. Amsterdam bood velen van hen een thuis, met name in de Rivierenbuurt en andere delen van Zuid.

Februaristaking

Tijdens de eerste winter onder de Duitse bezetting (1940-1941) wordt het steeds onrustiger in Amsterdam. Veel mannen worden in Duitsland te werk gesteld voor de oorlogsindustrie en de pesterijen en vervolgingen van de Joden nemen toe.

Sommige Amsterdammers vormen knokploegen. Een NSB'er raakt tijdensgevechten met een Joodse knokploeg zwaargewond en overlijdt een paar dagen later. En bij IJssalon Koco komt het tot een confrontatie tussen de Grüne Polizei en een Joodse knokploeg. Als vergelding zetten de Duitsers ruim vierhonderd Joden op transport naar concentratiekampen.

De vergelding leidt tot grote verontwaardiging onder de Amsterdammers. Op 25 en 26 februari leggen duizenden arbeiders het werk neer. De actie slaat al snel over naar andere steden. Het is het enige massale protest tegen de Jodenvervolging in heel Europa. Alleen met grof geweld weten de Duitsers de staking te beëindigen.

Open Joodse Huizen & Huizen Van Verzet

Ernst Cahn wordt na een schijnproces ter dood veroordeeld. "Hij was de eerste Nederlander die op de Waalsdorpervlakte werd doodgeschoten", vertelt Van der Meulen. Ook Alfred Kohn overleefd de oorlog niet: hij sterft in 1945 in Auschwitz. IJssalon Koco bestaat dan al niet meer. Van der Meulen: "De hele inboedel is weggegeven aan die NSB-concurrent. Dat is dus gewoon gestolen en misbruikt."

Jarenlang wordt er bij de nabestaanden niet gepraat over de salon en de knokploeg, totdat een andere achterneef, Frank Blom, er onderzoek naar doet. Blom en Van der Meulen delen het verhaal nu met nieuwe generaties in het voormalige huis van Alfred Cohn, de compagnon van hun oudoom. Tot en met bevrijdingsdag worden de verhalen van verzet en oorlogsslachtoffers verteld in verschillende huizen door de stad. Dit programma, Open Joodse Huizen & Huizen Van Verzet, is georganiseerd door het 4 & 5 mei comité.

De neven ziet het doorvertellen van het verhaal van de ijssalon als een opdracht. "Je wilt zeggen: 'nooit meer'. Maar dat kan alleen als je het verhaal doorgeeft", zegt Blom. "Er zijn kinderen die niet weten wat de Holocaust is. Wij kunnen bijdragen aan het in beeld houden van dit verhaal."