"We willen met dit monument de Georgische slachtoffers op Texel nog beter herdenken. Voor de familie, vrienden of andere nabestaanden zijn de mensen nu ook daadwerkelijk te zien", zegt Tika Svanidze Vancko. Op de Georgische erebegraafplaats op de Hoge Berg is onlangs een tweede monument geplaatst. Deze is bedacht en bekostigd door Tika, die hiermee de historische band tussen Texel en Georgië nog meer wil versterken.
De uit Georgië afkomstige Tika is ook de initiatiefneemster van het monument dat met groot materieel op de begraafplaats werd geplaatst. Het monument zal een herinnering zijn aan alle Georgiërs die tijdens de opstand, ook wel bekend als de Russenoorlog, het leven lieten. Hun namen en afkomst zijn na jaren van studie achterhaald en zijn in het monument in zowel het Georgisch als het Nederlands gegraveerd.
Tika, die ook oprichter is van de stichting voor Georgische cultuur in Nederland, wil de verbinding tussen het eiland en Georgië versterken. Ze kwam als student in 1994 in Groningen.
Vijf jaar later was ze betrokken bij de organisatie van het bezoek van de Georgische patriarch Ilja II van Tiblisi en hoofd van de Georgische orthodoxe kerk. "Ik heb toen als tolk de vertaling verzorgd", zegt ze. Zelf werd ze niet blij van dat bezoek op het eiland. "Toen ik hier kwam, was ik heel droevig", vertelt ze. "Ze spraken toen over Russische soldaten. Maar het zijn Georgiërs. Maar niemand wist dat, want we vielen onder de Sovjet Republiek."
Tekst gaat verder onder de foto.
Ze vond dat ze iets moest doen om het verhaal uit het verleden op een betere manier te presenteren. Na omzwervingen in Singapore en Chicago is Tika met haar gezin in 2014 naar Nederland verhuisd. Toen is ook het idee ontstaan voor het monument. Ze voelt zich enorm verbonden met het eiland. "Ik heb mijn kinderen ook verteld over de tragische gebeurtenissen die zich hier hebben afgespeeld. Ze waren daar ook van onder de indruk, maar tegelijk ook een beetje trots. Texel zit nu ook bij hun in het hart."
Haar enthousiasme om de geschiedenis nog beter onder de aandacht te brengen werd niet door iedereen gedeeld. Zeker niet bij de gemeente Texel. Sulkhan Amiranashvili, historicus gespecialiseerd in de Georgische opstand op Texel, had alle namen na jarenlange studie achterhaald. "Ik heb hem gebeld en verteld over mijn plannen. Maar hij wilde de lijst niet vrijgeven, omdat de gemeente niet positief was om hier aandacht aan te geven."
Tekst gaat verder onder de foto.
In 2016 legde zij haar plannen voor aan burgemeester Michiel Uitdehaag die volgens Tika wél enthousiast was. Het verhaal werd goed ontvangen. "Het monument is heel belangrijk voor ons", zegt Tika. "In de Georgische cultuur worden de slachtoffers altijd genoemd met naam en het liefst nog met een foto. Dat is onze trots." Op Texel waren de slachtoffers anoniem. "En die raken dan ook in de vergetelheid, dat kan ik niet accepteren. Nu kunnen de nabestaanden hun opa, oma of familieleden terugvinden en herdenken."
Tekst gaat verder onder de foto.
"Alle slachtoffers hebben nu een naam gekregen, ook in het Georgisch. Het Georgische alfabet is namelijk heel uniek", legt Tika uit. Onder de gevallenen zijn volgens Tika ook soldaten afkomstig uit Abchazië en Zuid-Ossetië. Gebieden die sinds 2008 in handen zijn van separatisten gesteund door Rusland. Ook zijn er tien Georgische Joden geïdentificeerd. "Het is belangrijk dat ook deze namen nu bekend zijn en weten dat het Georgiërs zijn."
Tekst gaat verder onder de foto.
Ze wil de banden met het eiland versterken. Tika heeft een vakantiebureau voor toeristen, gericht ook op Georgië. "Ik wil de hoogtepunten van Texel en Georgië meer promoten en verbinden. Ik ben ook bezig om Georgische wijn op het eiland te krijgen. Dat wil ik doen om ook de historie op het eiland meer onder de aandacht te brengen."
Haar enthousiasme gaat zelfs zover dat ze begin november op Texel een Georgische feestdag wil organiseren op vakantiepark De Krim. Daar zullen diverse manifestaties zijn met kunst en theater. Ook zullen er vele lekkernijen uit Georgië worden gepresenteerd.
De Georgische ambassadeur David Solomonia was ook bij de plaatsing van het monument. Ook hij is trots. "Dit is heel belangrijk voor de mensen uit Georgië", zegt hij. "Hiermee blijft de geschiedenis bewaard. Voor mij is het een belangrijke maar ook emotionele dag. En ik ben ook trots dat ik bij deze gedenkwaardige gebeurtenis aanwezig mag zijn."
Het monument zal onder het toezicht van verschillende hoogwaardigheidsbekleders op 4 mei worden onthuld. Op deze dag wordt ook het Luchtvaart- en Oorlogsmuseum bij het vliegveld bezocht. Ook worden de bunkers aangedaan waar de Georgische opstand plaatsvond.