"Al dat Engels in de stad, het voelt soms onbehaaglijk": verengelsing geen verbetering

Als buitenlanders Joost Mulder de weg vragen, doet hij niet flauw en wijst hij ze altijd in de juiste richting, als het even kan in hún taal. Zo hoort dat in een gastvrije stad als Haarlem, vindt hij. In het buitenland zou hijzelf net zo behandeld willen worden. Maar als hem in één van de vele koffiebarretjes in het Engels wordt gevraagd wat hij wil drinken, kan hij de neiging om een plaagstootje uit te delen niet altijd onderdrukken. De vorm van de dag dicteert zijn reactie.

''De ene keer kan ik het goed hebben", zegt Mulder, lid van het Ampzing Genootschap, een club Haarlemse taalliefhebbers die met muziekoptredens, filmpjes en exposities het overdadige gebruik van overbodige Engelse leenwoorden op de hak nemen. "Maar soms krijg ik de kriebels en heb ik zin om een beetje dwars te doen. Niet omdat ik me aan het buitenlandse personeel stoor: ik misgun ze hun baan niet. Zij moeten óók ook hun geld verdienen. Maar al dat Engels voelt soms onbehaaglijk. Ik ben er voorstander van dat mensen zo snel mogelijk Nederlands leren. Alleen, ik realiseer me dat dat nog niet meevalt in een omgeving waar Engels de voertaal is.'' 

De tekst gaat verder onder deze video met reacties van Haarlemmers en toeristen op het fenomeen verengelsing.   

Het is niet nieuw in de Haarlemse horeca. Mulder: ''Vroeger had je in de Tempeliersstraat een Ierse pub. Het personeel achter de bar sprak geforceerd Engels, ook degenen die gewoon Nederlanders waren. De eigenaar vond dat kennelijk beter aansluiten bij het pubgevoel.''

Vooruitgang

Mulder, die zijn geld verdient als vertaler Engels en Duits, snapt de aantrekkingskracht van het Engels. In zijn ogen zien veel mensen het als een vorm van vooruitgang. Doe je er niet aan mee, dan ben je niet hip, al spreekt Mulder liever van ‘vlot.’ Het is een woord, zo realiseert hij zich op het moment dat hij het uitspreekt, waar je heden ten dage niet meer mee voor de dag kunt komen. ''Leuk' is ook zo’n woord dat aan het uitsterven is. Ik gebruik het zelf graag, maar het wordt op dit moment verdrongen door nice.'' 

Wat Esperanto niet is gelukt, lijkt het Engels wel voor elkaar te krijgen: iedereen spreekt het straks. De verengelsing van de Nederlandse taal is niet iets van de laatste decennia, benadrukt hij. Het was er waarschijnlijk al voor de Tweede Wereldoorlog, maar heeft een duwtje in de rug gekregen door de bevrijding. Sindsdien wordt het geassocieerd met vrijheid, lekkere dingen zoals de chocolade die de Canadese soldaten meebrachten, en met luxe. Vooral reclamemakers wisten en weten dat gevoel te exploiteren.

Hij pakt er een Panorama bij uit de jaren ’50 en wijst naar de advertenties van drugstores en barbershops. Engelse woorden waren in die tijd nog zó spaarzaam dat ze geen bedreiging leken te gaan vormen voor de Nederlandse taal. Mulder: ''En kijk nu eens. Het stikt ervan. Bij optredens met het Ampzing Genootschap roep ik vaak ‘Elke sale is er een te veel, dat mag wat ons betreft gewoon uitverkoop blijven’. De meesten van ons hebben kinderen of zelfs al kleinkinderen. We zeggen altijd tegen elkaar: we zijn gek op kinderen, maar hebben de pest aan kids.'' 

Bucketlist, taste, food, awkward. Hij kan uren doorgaan met het noemen van Engelse woorden die het Nederlands zijn binnengedrongen. Mulder: ''We kijken er niet eens meer van op dat we ze gebruiken.'' Hij ergert zich er niet aan, want dan kun je aan de gang blijven. ''Ik vind het vooral leuk te signaleren. En om heel eerlijk te zijn: taal heeft vernieuwing nodig. Bovendien zijn sommige dingen gewoon niet te vertalen. Neem de compact disc of de laptop. Ik kan er mee leven dat die zo heten. Maar elke taal heeft ook liefde, respect en onderhoud nodig. Use it or lose it, zoals het in het Engels luidt. In onze vertaling is dat: gebruik het of fnuik het.''

Grote moeite heeft hij met kreten waarmee de overheid de jeugd probeert te bereiken. Hij pakt de krant erbij en citeert een slogan waarmee de politie criminele jeugd op het rechte spoor probeert te zetten: ‘Drop je knife en doe wat met je life.’ Mulder: ''Ze denken kennelijk dat dit dé manier is om aansluiting te krijgen met jongeren. Het is echt lachwekkend.''

Eerherstel

Maar er gloort hoop voor eerherstel van de Nederlandse taal. De reclamefolders van Albert Heijn en Vomar doorbladerend, valt het hem op dat er minder Engels in staat dan een paar jaar geleden. ''Heel opvallend vind ik dat. Als je door de stad wandelt en alle reclame-uitingen ziet, zou je het misschien niet zeggen, maar ik heb het gevoel dat het minder wordt. Het zou best een golfbeweging kunnen zijn."