Is zeegras een oplossing voor een sterkere kust? En wat is de rol van slijkkreeftjes? Zoekend naar een mogelijk antwoord op de stijgende zeespiegel ontdekten onderzoekers van het NIOZ op Texel dat zeegras voor de kust verrassend weerbaar is tegen stormen en de bodem dus stabieler maakt. Maar ja, minuscule kreeftjes maken de zeebodem juist weer losser. Eén van de onderzoekers, Jaco de Smit, promoveerde deze week op het onderzoek naar zeegras: "Gratis onderhoud en een bijdrage aan biodiversiteit en het ecosysteem."
Nederland beschermt al honderden jaren de kustgebieden met dijken. Door zeespiegelstijging moeten die dijken steeds hoger en breder worden gemaakt om bestand te zijn tegen zware stormen. Dat is niet alleen erg kostbaar, het belast ook de natuur in getijdengebieden. Die natuur en ecosystemen als kwelders en wadden kunnen de kust juist helpen te beschermen.
Maar hoe dan? Dan kan onder meer met zeegras, vertelt kustecoloog Tjeerd Bouma van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ). Hij is expert op het gebied van natuurlijke kustbescherming. Bouma: "Het zeewater voert zand en modder aan en waterplanten kunnen dat vasthouden. Daardoor groeit het voorland bij zeespiegelstijging mee met de zeespiegel. Dat maakt dat ze in te zetten zijn als onderdeel van de kustbescherming."
Een belangrijke voorwaarde is wel dat je nauwkeurig weet te voorspellen hoe de kracht van het zeewater de stabiliteit van de bodem beïnvloedt. Daarvoor heeft onderzoeker Jaco de Smit een methode ontwikkeld. De Smit bouwde zogenoemde stroomgoten van enkele meters lang die in de Texelse Mokbaai zijn geplaatst. "De Mokbaai is een soort riviermonding in het klein. Het heeft een zanderige en modderige bodem, dus ook verschillende bodemdieren."
Kreeftjes
Uit de resultaten van een project in Zweden blijkt dat zeegras, dat groeit in ondiep water, de zeebodem stabieler maakt. Geldt dat ook voor Nederland? Dat is nog niet helemaal duidelijk. Het onderzoek op Texel ging over de invloed van bodemdieren op de stevigheid van de zeebodem. Spelbreker is het slijkkreeftje of wadkreeftje. Het minuscule diertje maakt maar een klein deel uit van het leven in de zeebodem, maar kan een groot negatief effect hebben op de stabiliteit van de zeebodem en met name de groei van schorren die belangrijk zijn voor kustbescherming.
Dat onderzoek deed De Smit in het klein met de stroomgoten in de Mokbaai waar eb en vloed vrij spel hadden: "Gelukkig is het kreeftje er alleen in de zomer en dan zijn er niet zoveel stormen. Je hebt veel zeegras nodig om de zeebodem stabiel te krijgen." Volgens De Smit is het in dat geval de vraag hoe efficiënt kwelders en wadden zijn om golven te verzwakken tijdens een zware storm.
Herstel
Zeegras is een belangrijke graadmeter voor de toestand van de Waddenzee. Het gras verdween in de jaren dertig van de vorige eeuw door ziekte en door de aanleg van de Afsluitdijk. Bij het Balgzand, de wadplaat tussen Den Helder en Den Oever, is zo'n twintig jaar geleden een proefveld aangelegd voor zeegras. Het experiment was bedoeld voor kustbescherming, maar vooral ook als onderdeel van natuurherstel, omdat zeegras ook dient als schuilplek en kraamkamer voor onder meer vissen.
De Smit ziet serieus mogelijkheden voor zeegras als extra kustbeschermer. "Ik zie gelukkig steeds meer interesse in het gebruik van zeegras en andere vormen van natuurlijke kustlandschappen. Er is langzaam een verschuiving gaande bij betrokken instanties, omdat gebieden met zeegras bijdragen aan de stabiliteit van de zeebodem. Ik hoop en zie gebeuren dat er steeds meer onderzoek en grootschalige proeven komen voor herstel van zeegrasvelden. En misschien komt het zeegras wel vanzelf weer als we goed voor het gebied zorgen."
Download de app
🔔 Blijf op de hoogte van nieuws uit jouw regio, download de gratis NH Nieuws-app.
