Het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) is gestart met een database van in beslag genomen steekwapens in Nederland. Zo'n database was er al voor vuurwapens, maar door nu ook een overzicht te krijgen van wat voor wapens er worden gebruikt moet de politie worden geholpen in onderzoek naar dit soort criminaliteit. Criminoloog Jasper van der Kemp zet vraagtekens bij dit plan: "Of het messen echt van straat haalt? Ik denk het niet."
De aanpak van wapenbezit staat in de stad nog altijd hoog op de agenda. Burgemeester Femke Halsema zei afgelopen januari nog dat het "van groot belang is dat we wapengeweld terugbrengen." Jongeren zijn steeds vaker betrokken bij steek- en schietpartijen.
Een nieuwe manier om bezit van steekwapens en steekincidenten te verminderen is de database die is opgezet. Dit is gedaan aan de hand van de eerste vondst aan wapens in Oost-Nederland. Hierdoor is het bij onderzoek ná steekincidenten aan de hand van kenmerken van bijvoorbeeld het metaal beter vast te stellen wat voor wapens zijn gebruikt.
Kinderschoenen
Volgens de politie is het een plan dat momenteel nog erg in de kinderschoenen staat. "We zijn er blij mee, maar we moeten nog verder uitvinden hoe dit in zijn werk gaat en wat het effect ervan precies zou kunnen zijn voor ons in Amsterdam."
Criminoloog Jasper van der Kemp zet zo zijn vraagtekens bij dit plan. "Het idee om wapenbezit te verminderen is natuurlijk altijd goed, en alle beetjes helpen. Maar er zitten wel echt nog heel veel haken en ogen aan dit idee."
"Als ze weten dat grote Rambo-messen in de database staan, is er altijd nog een keukenmes te verkrijgen"
Een van de problemen bij steekwapens is dat er makkelijker aan messen te komen is dan bijvoorbeeld aan vuurwapens, denkt Van der Kemp. "Er is nu een selectie van messen bekend die populair zijn onder jongeren. Die selectie wordt de komende tijd natuurlijk uitgebreid, maar als jongeren erachter komen welke messen er in deze database staan, dan komen ze automatisch wel met andere steekwapens." Hij denkt dat hierdoor er altijd een veel groter deel van de steekwapens niet te herkennen is, daarbij heeft de database dan dus nog geen zin.
Aanleiding is nog geen bewijs
De voornaamste reden voor deze database is het herkennen van messen als er bijvoorbeeld steekwonden worden aangetroffen. "Ik vraag me af hoe specifiek je messen van elkaar kunt onderscheiden als het om hele kleine stukjes metaal gaat", zegt Van der Kemp. "En als er daarna te zeggen valt dat er 'mogelijk sprake is van een bepaald type mes', dan is er nog geen hard bewijs aan te tonen. Daarvoor is het specifieke mes dat is gebruikt nodig." Daarnaast vraagt hij zich af hoe vaak die resten van wapens te vinden zijn: "Wanneer iemand niet overleden is, gaat er nog kleding overheen en diegene wordt dan zo snel mogelijk behandeld."
Fouilleren en inleveren
Het opsporen van wapens is iets waar de driehoek - bestaande uit burgemeester, politie en justitie - veel aandacht aan besteden. Een van de maatregelen die hier jaarlijks voor wordt genomen, is het anoniem inleveren van wapens. In 2021 werden hierdoor 75 wapens ingenomen, waarvan 32 messen en 28 overige steekwapens
"Uiteindelijk moeten zowel de conflicten als de angst op straat weggenomen worden"
In zowel 2021 als afgelopen jaar is in Amsterdam er een proef uitgevoerd met preventief fouilleren, op die manier moesten wapens van straat worden gehaald. In het najaar van 2021 werden tijdens die proef 2386 controles uitgevoerd; zo'n honderd mensen hadden uiteindelijk een wapen op zak. Toen de proef in oktober afgelopen jaar werd verlengd in vijf daarvoor aangewezen gebieden, bleek na anderhalve maand dat er onbevoegde controles werden uitgevoerd: er werd buiten die gebieden gefouilleerd. Burgemeester Halsema stopte de proef direct.
Van der Kemp zette ook al vraagtekens bij het verlengen van die proef. "Ergens lijkt het op elkaar", zegt hij nu. "Bij het preventief fouilleren geven jongeren aan elkaar door waar er wordt gefouilleerd, dan gaan ze uiteindelijk gewoon ergens anders heen." En ook bij deze database denkt hij er zo over: "Als ze weten dat grote Rambo-messen populair zijn en in de database staan, is er altijd nog een keukenmes te verkrijgen."
Wapens uit angst
Volgens Van der Kemp is het dragen van een wapen voor jongeren ook vaak vanuit angst. "De gedachte is: als iemand mij aanvalt, wil ik me kunnen verdedigen. De kleine kans dat deze database bijdraagt aan opsporing, zal deze groep Amsterdammers volgens mij niet tegenhouden een mes op zak te dragen."
Om die reden denkt hij dat opsporing misschien gedeeltelijk positief wordt geholpen door deze databank, maar het aanpakken bij de kern? "Het doet het tij niet ineens een-twee-drie keren. Daarvoor moet echt nog meer worden ingezet op bijvoorbeeld jongerenwerkers om zowel conflicten als de angst op straat weg te nemen."
Download de app
🔔 Blijf op de hoogte van nieuws uit jouw regio, download de gratis NH Nieuws-app.
