Het is van de ratten besnuffeld! Vijf vragen en antwoorden over rattenoverlast

We horen steeds meer klachten over rattenoverlast. Neemt die overlast inderdaad toe?

Volgens Richard, medewerker van Van der Velden Ongediertebestrijding, is dat absoluut het geval. "In 2017 werd het gebruik van gif als verdelgingsmiddel al verboden in de buitenruimte, sinds 1 januari van dit jaar is gif feitelijk helemaal niet meer toegestaan. Alleen in zeer uitzonderlijke gevallen mogen gecertificeerde bedrijven zoals wij nog gif gebruiken."

"Daardoor is de strijd tegen de rat moeilijker geworden", erkent hij. "En ze vermenigvuldigen zich razendsnel. Geef een koppeltje ratten een jaar de tijd en je hebt er zomaar 600."

Tekst gaat door onder de foto.

Zijn ratten echt ziekmakende plaagdieren?

Het antwoord hangt af van de bevraagde. Volgens de GGD kunnen ratten zeker bepaalde ziektekiemen overbrengen. Het gaat vooral om de ziekte van Weil, maar ook om het hantavirus. Besmetting komt door contact met levende of dode dieren of hun uitwerpselen.

Vraag het aan de bewoners van huizen waar ratten zijn binnengedrongen en dan blijkt dat ze echt behoorlijk kunnen spoken. Vooral 's nachts rennen de knaagdieren met veel kabaal door spouwmuren en in de kruipruimtes in de plafonds. Niet goed voor de nachtrust en dat is natuurlijk ook niet goed voor de gezondheid.

Leg je de vraag voor aan kandidaat-Statenlid voor de Partij voor de Dieren Marc Hanou uit Haarlem-Noord, dan krijg je een heel ander verhaal te horen. Hij stoort zich een beetje aan een eerder artikel over rattenoverlast in zijn buurt. "Riooljournalistiek", grapt Hanou.

"Maar serieus: ik heb echt geen last van die dieren. Ik ga er vanuit dat er in onze stad meer ratten wonen dan Haarlemmers. Ja, ik heb wel eens een rat bij een rioolput zien zitten. Maar ja: ik heb ook wel eens een poes in de achtertuin gezien. En we zien in de woonkamer soms een muis lopen. Dan zwaaien we even."

Ratten zijn intelligente en sociale dieren, hoor je soms. Klopt dat wel?

Volgens Ernst Kamstra van Stichting Bedenk Haarlem zijn ze in ieder geval sociaal. In hun onderkomen aan de Van Oosten de Bruijnstraat worden knaagdieren opgevangen. Momenteel gaat het onder meer om een grote groep tamme ratten, die in een woning in Duitsland zijn gevonden. Kamstra: "Daar zaten echt honderden dieren en die waren er slecht aan toe. Wij hebben er 78 opgevangen, maar dat zijn er inmiddels alweer 98 geworden." 

Kamstra voegt er wel aan toe dat er een groot verschil is tussen tamme ratten en in het wild levende dieren. Hij pakt een 'Duitse asielzoeker' op, die rustig op zijn arm blijft zitten. "Was dit een wilde rat geweest, dan had hij mijn arm er nu wel afgebeten. Maar tamme ratten zijn slimme en sociale dieren. Eigenlijk is hun onderlinge gedrag hetzelfde als wilde ratten, maar de tamme variant accepteert de mens als partner." 

Collega Babet Almer vult aan: "Ze zijn echt slim. In bepaalde landen worden ratten zelfs getraind om landmijnen op te sporen. Omdat ze zo licht zijn, gaat die mijn niet af als ze er overheen lopen." 

Hoe voorkom en bestrijd je ratten nu er geen gif mag worden gebruikt?

Ongediertebestrijder Richard legt uit dat je in ieder geval geen voedsel moet laten rondslingeren. "Daar komen ze natuurlijk op af. Dus zorg voor afgesloten vuilnisbakken en ga ook niet al te enthousiast de vogeltjes voeren, want ratten zijn ook gek op dat voer."

"Als onze hulp wordt ingeroepen, dan kijken we eerst of er technische mankementen aan een woning zijn, zoals kieren en scheuren. Dat moet eerst worden hersteld om de beesten buiten  te houden. Ze kunnen echt flinke schade aanrichten aan bijvoorbeeld je fundering. Ze zitten ook graag in kruipruimtes, zeker als het koud is. Om de dieren weg te halen, gebruiken we verschillende soorten vallen."

Marc Hanou van de Partij voor de Dieren: "Voorkom dat ze bij voedsel kunnen. Waar mensen zijn, zijn ratten. De natuur is gewoon de natuur en die kun je nou eenmaal niet altijd naar je hand zetten. Ik vind 'ongedierte' trouwens best een moeilijke term."

En tot slot de hamvraag: helpt het als je een kat neemt?

Die oplossing werd aangedragen door veel mensen op sociale media. 'Ik heb drie katten en die killen ratten', lazen we bijvoorbeeld. 

Richard van de bestrijdingsdienst denkt niet dat een kat dé oplossing is: "Misschien dat een jonge kat de energie heeft om een kleine rat te grazen te nemen. Maar een wat oudere, goed doorvoede kat is er waarschijnlijk te lui voor. Ratten kunnen ook behoorlijk agressief zijn en als je ze in een hoek drijft, springen ze soms wel anderhalve meter hoog om weg te komen." 

Bij Stichting Bedenk komt een zwart-witte poes met een verfrommelde staart aangewandeld. Ernst Kamstra wijst naar haar en zegt: "Dat is Druppel. Bang voor water, maar ze is onze eigen 'medewerker ongediertebestrijding' hier. Omdat we veel voer hebben, komen er muizen op af. Druppel levert ze keurig bij ons in." Toch een beetje gek. Voor de ratten in de opvang heeft poes Druppel overigens geen enkele interesse.

Marc Hanou van de Partij voor de Dieren vindt katten ook niet de beste oplossing, maar om een heel andere reden. Als je een kat neemt, hang het dier dan in elk geval een belletje om. Misschien niet zo handig bij het vangen van ratten, maar het waarschuwt de vogels. Een belletje zorgt voor een eerlijker speelveld. Wist je dat ze jaarlijks miljoenen vogels doden?"

Nee, dat wisten we niet. Maar dat is wellicht een kwestie voor een volgende 'vraag en antwoord'.