Ondanks maatregelen nog steeds 36 woninglijken per jaar: "Er is een shift in denkwijze nodig"

Mensen die alleen in hun woning overlijden zonder dat iemand het merkt noemt de GGD 'woninglijken'. Van den Hondel specificeert deze groep in haar onderzoek als overledenen die na hun overlijden nog minstens twee weken in hun woning liggen: "Als je kijkt naar mensen die twee weken lang onopgemerkt in hun woning hebben gelegen dan kom je ook de mensen met problemen tegen en kun je gaan nadenken over preventiemaatregelen."

De aanleiding voor haar onderzoek was een eerdere publicatie van de GGD in 2013, waaruit bleek dat Amsterdam relatief meer woninglijken had dan kleinere omliggende gemeenten. Sindsdien kwam er meer media-aandacht voor het onderwerp en zette de gemeente extra in op eenzaamheidsbestrijding. Toch blijkt uit haar nieuwe onderzoek dat al die aandacht geen invloed heeft gehad: "Ik ga niet zeggen dat het niet nuttig is geweest, maar wat wij hebben gezien heeft het geen invloed gehad op het aantal woninglijken."

Vooral mannen 

Sinds 2006 houdt de GGD het aantal woninglijken bij. De aantallen per jaar verschillen nogal. "Daar hebben we geen exacte verklaringen voor." Wat Van den Hondel wel weet is dat het voornamelijk om alleenstaande mannen tussen de 65 en 79 jaar gaat. "De logische verklaring daarvoor is volgens haar dat het precies de pensioenleeftijd is. Als je niet meer werkt heb je die sociale controle niet meer en als je geen familie hebt, kan het zomaar zijn dat je twee weken of langer in je woning ligt", vertelt Van den Hondel. 

Ook Tuğrul Çirakoğlu heeft in zijn dagelijkse leven regelmatig met woninglijken te maken. Al acht jaar lang maakt hij extreem vieze huizen schoon. Volgens Çirakoğlu zijn de cijfers van de GGD slechts het topje van de ijsberg: "Het wordt steeds heftiger. Waar voorheen iemand zijn polsen doorsneed, drinken ze nu ook bleekmiddel erbij." Volgens hem belooft de toekomst niet veel beters: "Financieel gezien komen meer mensen in de problemen, steeds meer mensen gaan aan de medicijnen en zien geen uitweg meer. Dat zie je aan de manier waarop ze hun woning vervuilen."

Shift in denkwijze

Volgens wethouder zorg Shula Rijxman is het moeilijk eenzaamheid te tackelen omdat je het niet bij mensen kunt zien. Desalniettemin is ze blij met de projecten die sinds 2013 zijn gestart: "We hebben welzijn op recept, dat is een formule waarbij de huisarts kan doorverwijzen naar de welzijnscoaches. We hebben ook plekken voor mensen die zich eenzaam voelen en ook de GGD heeft verschillende programma's gedaan. Maar jammer genoeg glippen er mensen tussendoor." Om die mensen toch op de radar te krijgen doet ze een oproep aan alle Amsterdammers: "Let een beetje op elkaar."

Ook Van den Hondel denkt dat burgers zelf een belangrijke rol kunnen spelen: "Adopteer een buur", stelt ze voor, maar Çirakoğlu is sceptischer: "Pushen helpt niet. Er moet echt een shift moet komen in onze denkwijze als mensen en maatschappij. Weg van het individualisme, meer contact met elkaar. Ook in Amsterdam."