Ga naar Content

De boom is wéér helemaal hip: hoe is de situatie in West-Friesland?

De liefde voor de boom leeft wéér op: het is goed voor de biodiversiteit, het klimaat en het helpt bij het vergroenen van een gemeente. Ook het verzet tegen bomenkap groeit en buurtinitiatieven schieten als 'bomen' uit de grond. Hoe is de situatie in West-Friesland? NH maakt de bomenbalans op.

Het waterschap plant samen met wethouder Nederpelt (Medemblik) en Slagter (Stede Broec) een els - Foto: Waterschap

Het is nu nog een leeg weiland, omringd door de kerktoren, het pompstation en de waterzuiveringsinstallatie. Maar dat beeld is over twee jaar wel anders. Door het buurtinitiatief Groener Ursem worden er over twee jaar op dezelfde plek zo'n 2.000 bomen geplant. Ook wel  een 'dorpsbos' genoemd.

De uitgesproken steun is nóg maar het begin, aangezien er nog een lange weg te gaan is. In 2017 wordt het gemis van een heus bos in Ursem al kenbaar gemaakt. "De eerste bomen worden pas in 2024 of 2025 geplant. Je moet een lange adem hebben, we zijn er al 5 jaar mee bezig. De vrijwilligers zijn gelukkig ontzettend fanatiek en vasthoudend", zegt Karin van der Gaast, één van de vrijwilligers bij Groener Ursem.

Van der Gaast: "Ze kunnen er hardlopen, de hond uitlaten, recreëren en buitenspelen. Er komt ook een natuurspeeltuin." Het komt overigens niet zomaar uit de lucht vallen. De dorpsbossen in Avenhorn en Berkhout laten zien hoe groot de behoefte is. "Maar dat komt ook door de coronaperiode. Iedereen ging massaal naar buiten om te wandelen, fietsen en hardlopen."

Het gaat als een lopend vuurtje door de gemeente Koggenland. Ook Spierdijk heeft inmiddels de wens uitgesproken. Die willen een dorpsbos om de nieuwbouwwijk Spierland te kunnen compenseren. 

De locatie vanaf de Noorddijkerweg waar het dorpsbos moet komen - Foto: Karin van der Gaast/Privéfoto

Multifunctioneel

Maar voordat er überhaupt sprake is van een dorpsbos, ging het buurtinitiatief eerst het dorp in om wensen op te halen. Ook kan het plan op voldoende steun rekenen: bijna 90 procent van de omwonenden ziet het zitten. "We zijn bij iedereen langs geweest om hun meningen op te halen", blikt Van der Gaast terug. Twee wensen liggen min of meer vast: het huttendorp en de plaatselijke ijsbaan krijgen hier een vaste stek. Verder wordt er een oude watergang in ere hersteld. Die moet de ijsbaan voorzien van water tijdens de wintermaanden. "Er had al geschaatst kunnen worden", grapt ze.

Ook de privacy op de omgeving wordt onder de loep genomen. "Omwonenden waren eerst bang dat het bos te dicht op hun tuin en woning zou komen. Maar een sloot van zes meter, een bloemenrand en struiken zorgen voor een extra groene buffer. Dan begint het bos pas", zegt Van der Gaast. "Er komen fruitbomen en een trimbaan. Ook krijgt het bos een educatief jasje. Er komen bordjes te staan die aangeven waarom deze boom is geplant. We hebben er héél veel zin in. Ursem is hier echt aan toe, het versterkt ook het dorpsgevoel."

Hoeveel bomen worden er 'beheerd' in West-Friesland?

Eind 2020 stelde minister Schouten (toen nog van Natuur) een ambitieus doel op, genaamd de Bossenstrategie. Een strategie die ervoor moet zorgen dat er voor 2030 37 duizend hectare nieuw bos bijkomt in Nederland. Dat zou in de provincie Noord-Holland niet misstaan, die hieraan 140 hectare bijdraagt. Maar hoeveel bomen zijn er eigenlijk in West-Friesland? Kanttekening: dit zijn alleen de bomen die de gemeenten beheren. Bomen die door burgers zelf worden aangeplant, zijn hierin niet meegenomen. Daar hebben ze geen zicht op: 

Medemblik: 31.300
Hoorn: 282
Stede Broec: 13.070
Koggenland: 13.640
Drechterland: 13.380
Opmeer: 9.200
Enkhuizen: 7.880

Ook het recreatieschap beheert zo'n 48.000 bomen in West-Friesland. De provincie en gemeente Hoorn waren (nog) niet in staat om te reageren op vragen van NH Nieuws.

Waterschap geeft stokje door

In 2022 beheerde het waterschap nog zo'n 27.000 bomen langs de wegen. Begin dit jaar heeft het waterschap hun wegen namelijk aan de gemeenten in West-Friesland overgedragen. De gemeente Hoorn nam twee jaar geleden al het stokje over, nu volgt de rest. "Een exacte aantal is niet te geven. Dit omdat er - as we speak - wel eens bomen vervallen, of omdat we een rij moeten weghalen na een zware storm en er niet snel herplant kan worden", legt woordvoerder Marko Cortel uit. Deze 'locaties' legt het waterschap vast, zodat ze niet worden vergeten. "Het schommelt heen en weer op. Bij ons is het uitgangspunt: boom eruit, boom erin. Maar omdat het plantseizoen pas in de herfst of begin winter is, lopen we achter de feiten aan. Zo worden bomen die in de februaristormen moesten wijken, nu pas herplant." Om die reden worden er in de winter zo'n 1.700 nieuwe bomen bijgeplant in West-Friesland. "We willen het areaal zo compleet mogelijk overdragen aan de gemeenten."

1.100 bomen erbij na 'drielingstorm' en ziektes

Ook de gemeenten in West-Friesland geven aan dat ze nog een inhaalslag moeten maken na de 'drielingstorm' en gevreesde iepenziekte, een veel voorkomende ziekte in onze regio. Hoewel Medemblik al 100 bomen heeft teruggeplant, laat een woordvoerder weten dat er bomen tussen zaten die niet meer te herplanten waren. "We hebben een herplantplicht en dat doen we als het kan en anders compenseren we dat elders." In Opmeer (70), Stede Broec (194), Enkhuizen (108), Koggenland (27), Hoorn (200) en Drechterland (407) hebben wél alle gekapte bomen een nieuw plekje gekregen.

Het Staatsbosbeheer werkt met hectares

In West Friesland beheert het Staatsbosbeheer ongeveer 150 hectare bos. Zoals in De Weelen, de Grote Vliet, maar ook kleine wilgenbosjes langs de IJsselmeerkust. "Die laatste zijn zeker niet onbelangrijk, want ze zijn een soort ‘Stepping Stones’ voor insecten en kleine zoogdieren", aldus woordvoerder Imke Boersma. Begin dit jaar is er zo'n 10 hectare bos aangeplant door Staatsbosbeheer bij de Groote Vliet, een natuurgebied in Medemblik. De aanleg van dit bos komt voort uit de verplichte compensatie van de ruim 7 hectare bos die in het najaar van 2020 in Schoorl is gekapt.  

Het aantal bomen is volgens hem niet te zeggen. "Wij rekenen in hectares, niet in bomen. Alleen in het nieuw stukje bos van de Groote Vliet weten we de exacte aantallen. Als we nieuw bos planten, planten we 4.000 à 5.000 jonge kleine boompjes per hectare. Dat zijn veel verschillende boomsoorten door elkaar om het bos gevarieerd, weerbaar en toekomstbestendig te maken."

In een ouder wordend bos zijn de exacte aantallen moeilijk te achterhalen. Boersma: "Want daar zagen we af en toe bomen om. Dit doen we om andere bomen meer ruimte te geven, er groeien spontaan nieuwe bij of we planten actief soorten die we graag erbij willen hebben. We beheren op het niveau van het ecosysteem, en niet op boomniveau."

Lees ook

Dit is een bericht van de gemeenschappelijke Westfriese nieuwsredactie

Samenwerking NH en WEEFF

Meer nieuws uit West-Friesland?
💬 Blijf op de hoogte via onze Facebookgroep Nieuws uit West-Friesland. Reageer, discussieer en deel jouw nieuws
📧 Stuur ons jouw tips op naar [email protected] 
✏️ Tikfout gezien? Laat het ons weten via [email protected]