De Verdwenen Stad: Vredenhof, een buitenplaats voor de allerrijkste Amsterdammers

Haarlem was in de zeventiende eeuw, maar ook later, een favoriete plek voor Amsterdammers met veel geld. Hier vonden ze een heerlijke plek om te verpozen. 

"Hier zaten de gegoede burgers van Amsterdam", vertelt architectuurhistoricus Pieter Vlaardingerbroek. "Ze kwamen met veel plezier van de Herengracht naar een van de bekendste plekken om je te vermaken; de Haarlemmer Hout. Veel van die Amsterdammers dachten: waarom maken we dan niet meteen een buitenplaats, zodat we hier kunnen verblijven."  

Klassiek

Buitenplaats Vredenhof in de huidige staat is niet zoals hij oorspronkelijk werd gebouwd.

Vlaardingerbroek: "Wat we nu zien is niet het eerste huis. Er zit een oude kern in dit huis, maar waar we nu naar kijken is weer uit een latere periode. Dat zie je ook aan al die andere buitenplaatsen. Dat is een ontwikkeling die ontstaat in de zeventiende eeuw. Ze worden in de loop van de tijd gemoderniseerd." 

De eerste versie van het huis dateert uit de eerste helft van de zeventiende eeuw. Het was nog een ouderwets bakstenen huis, dat in weinig lijkt op het gebouw waar we nu voorstaan, met een klassieke gevel compleet met ionische zuilen. "De bewoner die hier rond 1800 zit, heeft gekozen voor de meest monumentale vorm,"

Huis met de zuilen

Op een situatietekening van de Wagenweg uit de achttiende eeuw, laat Alexander de Bruin, conservator van het Noord-Hollands Archief, zien hoe groot het perceel vanVredenhof wel niet was. Het liep van de Wagenweg in volle breedte door naar de Leidsevaart.

De Bruin: "Vredenhof is een behoorlijk stuk grond, ze hadden uitkijk over de Leidsevaart richting de duinen."

Op het oorspronkelijke terrein staan nu ook andere huizen en zijn de cricketvelden van Rood en Wit te vinden. Maar ook vroeger stonden er volgens Pieter Vlaardingerbroek al gebouwtjes:

"We weten vanuit de vroege negentiende eeuw dat er een moestuin was, waar een loods bij hoorde. Helemaal achteraan bij de Leidsevaart was ook nog een theekoepel."

Zo kon je aan de achterkant naar de boten kijken en aan de voorkant naar het verkeer. Om een beter uitzicht te krijgen was eind zeventiende aan de voorkant een uitbouw gemaakt dat rust op zuilen. Hieraan dankt de buitenplaats haar bijnaam Huis met de zuilen aan. 

Grote ramen

Als we de tuin inlopen vallen ook de grote raam- en deurpartijen op. "Hier kun je de ontwikkeling van het pand ook aan af lezen", vertelt Vlaardingerbroek. "Als je het 17e eeuwse huis op de tekening van Pronk ziet, dan zie je een huis dat gesloten is met kruiskozijnen. Waar het zicht binnen/buiten wat beperkt is.  Wat we hier zien is de architectuur van de vroege negentiende eeuw, waar mensen heel graag grote glazen deuren hebben tot aan de grond. Zo ontstaat er een directe relatie tussen je huis, je interieur, en de tuin. Dat je van binnen naar buiten kunt lopen.

Mari Andriessen

Een van de laatste veranderingen is het atelier dat speciaal voor beeldhouwer Mari Andriessen aan het gebouw vast werd gemaakt. 

"Aan de noordkant, zoals gebruikelijk is bij kunstenaars", vertelt Vlaardingerbroek. "Heel simpel uitgevoerd. Het is bijna meer een afschutting van het weer, dan dat het echt een gebouw is."

"Dat hebben vrienden voor hem laten bouwen", weet kleindochter Antoinette Andriessen. "Mijn opa en oma waren in het begin heel arm". 

We treffen haar in het Verwey Museum in Haarlem. Kleinkinderen van de schepper van onder meer het monument de Dokwerker, hebben daar een tentoonstelling samengesteld van het werk van hun opa. Ook zijn atelier is hier te vinden in nagebouwde vorm, compleet met gipsen beelden en de oorspronkelijk bok. En natuurlijk mochten ook de geraniums niet ontbreken, die daar altijd te vinden waren. 

Kijk hier voor meer afleveringen van De Verdwenen Stad Haarlem