Geen ambtenaar te vinden en de ene crisis na de andere: zó groot is het probleem in de Gooise gemeenten

Er is nu al zolang sprake van crisismanagement dat het bijna de standaard is geworden in gemeenteland. Na twee jaar vol in de coronamodus te hebben gezeten, volgde onder andere niet veel later de oorlog in Oekraïne met als gevolg dat de energieprijzen als een malle stegen. De opvang van gevluchte Oekraïners en alles wat daar bij komt kijken, zoals het wekelijks uitkeren van het leefgeld, en daarnaast nog het regelen van de energietoeslagen zijn voorbeelden van die extra taken. 

Dagelijks keuzes maken

Doordat die extra tijdrovende klussen er zijn, blijft het reguliere werk steeds vaker liggen. In de praktijk betekent dit dat er iedere dag keuzes gemaakt moeten worden wat wel en niet gedaan wordt. "Opvang van Oekraïners en andere extra taken gaan op de korte termijn ten koste van andere taken. Hiertoe wordt dagelijks geprioriteerd in de hele organisatie. Op de langere termijn wordt extra capaciteit geregeld voor dit soort taken door financiering vanuit het Rijk", meldt de gemeente Huizen.

Vervanging is inderdaad lastig te vinden. De gemeenten moeten het al meer en meer doen met minder personeel en dan is de zoektocht naar nieuw personeel ook nog eens lastig. De krapte op de arbeidsmarkt is ook hier echt goed te merken.

Uit een rondje navragen van NH Nieuws bij alle Gooise gemeenten blijkt dat het opvullen van de vacatures niet overal goed lukt. "Er zijn afdelingen die onder de gewenste sterkte zitten. Voor inwoners kan dit betekenen dat afhandeling van vragen soms wat langer duurt", aldus Huizen.

Dure inhuur

Als er niet voldoende personeel is te vinden, dan grijpen de gemeenten allemaal naar de oplossing die externe inhuur heet. Medewerkers van buitenaf worden dan ingevlogen om het werk te doen. Steeds vaker moeten gemeenten hier naar grijpen. In Hilversum bedroeg het inhuren van derden, wat meestal een stuk duurder is, 19,2 procent. Dik 2 procent boven het landelijk gemiddelde. 

Tekst gaat verder onder dit kader

Met enige tegenzin huren ze bij de BEL-organisatie, het samenwerkingsverband van Blaricum, Eemnes en Laren, ook mensen van buiten in. Het liefst nemen ze hier zoveel mogelijk vaste mensen aan in dienst. Volgens de drie gemeenten bevordert dat de onderlinge binding en is dit een betere waarborg voor de continuïteit van het werk. "Maar in deze turbulente arbeidsmarkt is het een hele uitdaging om geschikt personeel te vinden", klinkt het uit het BEL-kantoor in Eemnes.

Vooral goed personeel vinden voor specialistische functies ervaren de gemeenten als heel lastig. Denk daarbij aan mensen voor belastingen en financiën, civiele techniek, personeelszaken, juristen en groenonderhoud. Het duurt vaak langer voordat er een geschikte kandidaat is gevonden.

Meet and greets

In Hilversum merken ze dat het steeds moeilijker wordt om personeel aan te trekken dan een aantal jaar terug. "Onze recruiter zet de vacatures uit in de juiste netwerken. Dat gebeurt dan door het opzetten van creatieve vormen van werving, zoals het organiseren van meet and greets", luidt het voorbeeld. 

Creatief en vooral zichtbaar zijn, is ook voor de drie andere gemeenten belangrijk. Je kunnen onderscheiden als werkgever en daardoor opvallen, is het motto. Gemeenten benaderen mensen zelf via LinkedIn, lanceren socialmediacampagnes en zeggen goed ook goed te letten op goede arbeidsvoorwaarden.

"We communiceren steeds meer extern met de arbeidsmarkt en zijn online en offline zichtbaarder. Zo worden we als werkgever bekender. Wanneer mensen dan zoeken naar werk, komen wij hopelijk eerder in gedachten", geeft Gooise Meren aan.

Ziekteverzuim

Overduidelijk is de werkdruk toegenomen. Dat wordt erkend door de gemeenten. Dat zorgt ervoor dat ambtenaren vaker kampen met mentale problemen en zich vaker ziek melden dan voorheen, wat in sommige gevallen leidt tot onderbezetting op een afdeling. Het ziekteverzuim in dit jaar is bij de Blaricum, Eemnes en Laren momenteel het hoogst met 8,17 procent. Dan volgen Gooise Meren (7,7), Hilversum (7,5) en Huizen met 6,25. Een jaar geleden was het landelijke verzuimpercentage 5,8. Mede door de almaar hoger oplopende werkdruk vertrekken veel ambtenaren.

Alle Gooise gemeenten geven aan oog te hebben voor de werkomstandigheden, te willen investeren in het huidige en nieuwe personeel en te werken aan een aantrekkelijke organisatie en werkomgeving. Allemaal hebben ze een eigen plan en idee om de zittende mederwerkers te behouden en tegelijkertijd nieuwe mensen aan te kunnen trekken. Daar liggen budgetten voor klaar.

Wat betekent dit nu eigenlijk voor de dienstverlening? Het gemeentebestuur van Hilversum stelde eerder deze maand al in een brief aan de gemeenteraad 'dat de dienstverlening op sommige momenten minder was'.

In reactie op onze vragen geeft Hilversum dit keer niet een hele opsomming als in de collegebrief, maar zegt dat de 'eigen maatstaf qua dienstverlening minder goed' is bij de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). De reden hiervoor is dat er hier meer inhuur is, wat vaak een langere inwerktijd vraagt. 

Bij de drie andere ambtelijke organisaties is de dienstverlening naar eigen zeggen op orde en merken de inwoners weinig tot niets van het tekort of dat in de samenleving ook zo wordt ervaren is overigens nog maar de vraag. Want het is echt voelbaar dat het piept en kraakt in de gemeentehuizen hoe goed dat dan ondervangen mag worden met de groeiende inhuur van derden. Op hun beurt geven de gemeenten onafhankelijk van elkaan dat hier wel  klachten binnenkomen, maar dat er geen directe link is met de beperkte capaciteit.

Geen vertraging

Het tekort aan minder handjes uit zich in Huizen naar eigen beleving meer in de voortgang van projecten of het starten daarvan. Bij de buren van Blaricum, Eemnes en Laren hebben ze zelfs daar geen last van. "De dienstverlening aan onze inwoners kunnen we nog organiseren en ook projecten lopen geen vertraging op. Inwoners hoeven in Blaricum, Eemnes en Laren bijvoorbeeld niet langer te wachten op het krijgen van een paspoort."

Wie aan de slag wil bij een van de Gooise gemeenten: er is nog werk genoeg. Momenteel staan er in totaal 68 vacatures open. Bij de BEL-organisatie zoeken ze 35 mensen, waarvan 17 extern geworven worden. In Huizen zoeken ze 17 nieuwe ambtenaren en in Hilversum en Gooise Meren gaat het respectievelijk om 9 en 7 nog in te vullen vacatures.