Ze zijn bijna alles kwijt, maar opvang op asielschip biedt vluchtelingen hoop

Drie jonge gezinnen stappen uit de bus op de kade bij het cruiseschip in Velsen-Noord dat is omgebouwd tot noodopvang voor vluchtelingen. De vaders sjouwen hutkoffers met zich mee, traditioneel bekommeren de moeders zich om de kinderen. Het zijn de laatste mensen die worden ingescheept op de Silja Europa, de cruiseferry uit Estland die sinds een maand in het Noordzeekanaal ligt. Er worden nu ongeveer achthonderd asielzoekers opgevangen op deze enorme boot, de grens ligt bij duizend. De noodopvang geldt tot 1 maart 2023. 

Op het bovenste dek heeft Hanneke Niele provisorisch een kantoor ingericht. De oud-wethouder van Beverwijk is locatiemanager voor het COA (Centraal Orgaan opvang Asielzoekers). Ze beklaagt zich niet over de hectiek die komt kijken bij het 'uit de grond stampen van een dorp op een schip.' Maar er moet, zeker de eerste weken, wel héél veel geregeld en georganiseerd worden. Ze heeft de steun van 23 COA-collega’s. Er zijn nog ongeveer tien vacatures.

Ook de asielopvang ontkomt niet aan gebrek aan aanbod van personeel. Wat ze hier de eerste maand meemaakt, noemt ze liever een uitdaging dan een probleem, maar soms zijn het wat veel uitdagingen bij elkaar.

Aanstaande donderdag staat er bijvoorbeeld een evacuatietraining op het programma. Dan moeten alle bewoners van het schip. Ze worden opgevangen in een hal op de kade. "Nee, daar kijk ik niet naar uit, maar het is noodzakelijk."

Lunchtijd

Het loopt tegen lunchtijd als voornamelijk mannen op weg zijn naar het restaurant, dat plaats biedt aan 700 gasten. 85 procent op het schip is man. Niele: "Het is een afspiegeling van de vluchtelingen die naar Nederland zijn gekomen. Daar zitten nu eenmaal minder vrouwen en kinderen bij, logisch dus dat je ze ook hier weinig ziet."

Op de ranglijst van landen van herkomst staat Syrië op één, gevolgd door Jemen, Eritrea en Turkije. Ze benadrukt dat er geen mensen uit veilige landen op het schip zijn, ook tref je er geen kinderen zonder ouders aan. Oekraïners zijn er evenmin. Zij worden door gemeenten opgevangen en mogen werken. Wel is er een klein aantal Russen, gevlucht voor de mobilisatie.

Niele kent uiteraard de weerstand in Velsen-Noord tegen de komst van het schip. Daarom is het voor de Beverwijkse een uitdaging de noodopvang rimpelloos te laten verlopen. "We willen een goeie buur zijn en hebben daar veel in geïnvesteerd. Klankbordgroep Velsen-Noord is hier al twee keer geweest. Er is intensief contact. We willen dingen samen doen met de mensen in Velsen-Noord. Samen sporten, samen WK kijken, misschien een matineevoorstelling organiseren van het Tata Steelorkest."

Waar ze misschien nog wel het meest verheugd over is, is dat de vluchtelingen zich aan wal netjes gedragen. Vandaag regent het en waait het, de meesten blijven binnen. Maar met mooi weer waaieren ze uit over Velsen-Noord en Beverwijk. Niele: "Dat gaat probleemloos. Het enige wat ik hoor, is dat het druk is bij de apotheek in het centrum van Velsen-Noord. Maar de angst voor alleenstaande mannen is ongegrond gebleken."

Ook op het schip zijn er geen incidenten met mannen die vrouwen lastig vallen. De hutten van alleenstaande vrouwen bevinden zich op een ander dek dan waar de mannen slapen. Er is niet veel luxe aan boord. Voorzieningen als sauna, zwembad en casino zijn gesloten en de vluchtelingen moeten zelf hun hutten schoonhouden. Eén keer in de week vindt er controle plaats.

Een groepje mannen uit Jemen, gevlucht voor de burgeroorlog, heeft net geluncht en is op weg naar de koffie. "Dat is wat we op dagen als deze doen", zegt één van hen lachend. "Stukje lopen, koffiedrinken, weer een stukje lopen. Slechts één keer ben ik op reis gegaan, naar een vriend in Ede. Maar klagen doen we niet. We zijn hier veilig en worden goed behandeld. Dat is heel fijn."

Hij zegt dat hij 6500 dollar heeft moeten betalen voor zijn vlucht. In Jemen werkte hij als chauffeur. Dat zou hij het liefst hier ook weer gaan doen. "Ik bid dat ik in Nederland mag blijven en een toekomst kan opbouwen. Het is hier goed. Het enige wat ik mis is mijn vrouw."

Gevraagd naar hun toekomst, zeggen de meeste vluchtelingen dat ze goede hoop hebben in Nederland te mogen blijven. Dat perspectief houdt ze op de been. Neem de twee jonge vrouwen, één uit Jemen en één uit Syrië, die op vrijwillige basis toezicht houden op de kinderen in het speelzaaltje. "Heel leuk om te doen", zegt de vrouw uit Syrië.

"We doen er alles aan een beetje normaal leven op te bouwen hier aan boord. En dat lukt best wel." Ze vertelt in alle rust haar verhaal over haar vlucht uit het land van dictator Assad waar het al tien jaar oorlog is.

"De situatie is er echt heel slecht. Iedereen is op de vlucht. Gezinnen worden daardoor uit elkaar gerukt." Haar situatie is daar een voorbeeld van. Haar vader is omgekomen in de oorlog, waarop haar moeder is uitgeweken naar Libanon. Zij was niet sterk genoeg om met haar dochter en zoon naar Europa te gaan.

Het volbrengen van die vlucht naar Nederland had teveel van haar geëist. Logisch, de jonge vrouw is grotendeels lopend naar Nederland gekomen, ruim 4.000 kilometer door Turkije, Bulgarije, Roemenië, Servië, Hongarije, Oostenrijk en Duitsland. Bijna twee maanden is ze onderweg geweest.

Opgepakt en teruggestuurd

Haar broer heeft ze moeten achterlaten in de buurt van Boedapest. Daar is hij opgepakt en teruggestuurd. Ze laat op haar telefoon foto’s zien van ontstekingen die ze opliep aan haar voeten, het gevolg van overbelasting en slechte hygiëne. Ze sliepen in bossen op de grond, in negen van de tien gevallen op een lege maag.

"Kun je begrijpen hoe gelukkig ik ben dat ik in Nederland ben? Ik heb hier altijd willen zijn. Als kind al googelde ik de naam van uw land. Hier aankomen was geweldig. Eindelijk was ik veilig en had ik een dak boven mijn hoofd."

In Syrië studeerde ze Engels. Nu wil ze vooral Nederlands leren. Die lessen worden nog niet aangeboden op het schip. Daarom oefent ze via You Tube. En dat gaat al best aardig. Ze heeft al een paar zinnetjes ingestudeerd. "Alle mensen in Nederland zijn aardig", zegt ze.