Boeren in afwachting van stikstofrapport Remkes: is er nog toekomst voor hun bedrijf?

Uit recent internationaal onderzoek dat later deze maand wordt gepubliceerd, blijkt opnieuw dat beschermde natuur nog stikstofgevoeliger is dan gedacht. De NOS legde deze resultaten naast de huidige stikstofeisen, waaruit bleek dat de uitstoot mogelijk nog harder omlaag moet. KU Leuven kwam na een internationale studie in 2019 met dezelfde conclusie.

Volgens agrariër en actievoerder Jack Rijlaarsdam uit Stompetoren is het kabinet flink doorgeslagen in haar stikstofbeleid. Hij verwacht dan ook weinig van het 'langverwachte' stikstofrapport van Remkes.

"Stikstof is een van de drukfactoren op de natuur, die moeten we beschermen en vooruit helpen. Alleen dan moeten we wel goed in kaart brengen in wat voor staat de natuur is. Je zou denken dat iemand voor een natuur- of stikstofanalyses z'n laarzen aantrekt en die gebieden afgaat, maar in werkelijkheid klapt iemand ergens z'n laptop open en gaat aan de slag met allerlei kaartjes en cijfertjes."

Grote vervuilers

Uit cijfers van de emissieregistratie blijkt dat de uitstoot van de grootste vervuilende bedrijven juist is toegenomen, meldde Pointer (KRO-NCRV) deze zomer. Zo valt er in de beschermde duingebieden ten noorden en ten zuiden van IJmuiden te veel stikstof neer, grotendeels afkomstig van Tata Steel.

"Het kabinet draait aan de verkeerde knoppen", meent Rijlaarsdam. "Boeren krijgen nu de zwarte piet, terwijl de agrarische sector juist enorm bezig is met innovatie. Stikstofuitstoot is sinds jaren negentig in landbouwindustrie aan het afnemen. Er wordt nu beleid gemaakt op basis van bureaustudies in plaats van veldwerk."

Groeiende natuur

Gerard Veldt bevindt zich met zijn boerenbedrijf aan de Castricumse duinrand in een kwetsbaar natuurgebied. "Te veel stikstof zou desastreus voor de natuur zijn, maar kijk eens naar het Rietveenbos in Eilandspolder. Daar werd door natuurbeheer een paar honderd vierkante meter groen aangelegd, maar is inmiddels met vijf hectare gegroeid. Die plantjes daar gedijen er wel goed op. Toch kregen de boeren daar beperkingen opgelegd, omdat het bos als stikstofgevoelige natuur staat aangevinkt."

Beide boeren putten veel hoop uit technische innovaties en hopen dat de agrarische sector van de overheid meer tijd krijgt voor stikstofvermindering.

Kringlooplandbouw

Boer Veldt doet met zijn zeventig koeien mee aan een pilot met een circulair stalsysteem dat urine en mest van elkaar scheidt en het in meststof omzet. Zo verdampt het niet, maar wordt het hergebruikt. "Er worden ingrijpende maatregelen genomen op basis van zeer onbetrouwbare berekeningen. Als het kabinet dit systeem van kringlooplandbouw bij alle boeren invoert, kost het ze een fractie van die 24 miljard uit het stikstofbudget."

Hij denkt dat het drastisch inkrimpen van de agrarische sector geen oplossing biedt in de stikstofcrisis. "Het lijkt of de veestapel koste wat kost moet worden verminderd, terwijl er wereldwijd een groeiende vraag is naar vlees en dierlijk eiwit. Er is geen keihard bewijs dat boeren de oorzaak van het stikstofprobleem zijn. Nu heerst er complete chaos onder de bevolking en ontstaat er steeds meer politiek wantrouwen. Ik hoop dat Remkes door die onwetendheid in Den Haag heen prikt."