Aantal wethouders in Noord-Holland gestegen: jaarlijks meer dan miljoen euro aan extra kosten

Eén van de oorzaken is dat er meer verdeeld is gestemd, waardoor meer partijen nodig zijn om een coalitie te vormen. En waar iedere partij ook een eigen wethouder wil. 

Neem Hollands Kroon. Tot de verkiezingen in maart bestond de coalitie uit drie partijen en evenveel wethouders. Maar nu zit er een college van vijf partijen, die ook allemaal een wethouder leveren. Daarvan werken er weliswaar drie parttime. Maar omgerekend kost het de gemeente zeker 150.000 euro extra per jaar aan wethouderssalarissen. En dat is nog exclusief vergoedingen.

1,3 miljoen euro extra 

En daarin staat Hollands Kroon niet alleen. In totaal 16 gemeenten (36 procent) hebben het aantal wethoudersuren uitgebreid. Zeven gemeenten krompen in, en 21 zijn op hetzelfde niveau gebleven. Bij elkaar opgeteld kost het de uitbreidende gemeenten 1,3 miljoen euro per jaar, exclusief vergoedingen. 

Maar dat is volgens Michiel van der Eng niet het enige probleem. Hij is oud-wethouder en traint bij het Periklesinstituut zowel raadsleden als wethouders. "Ik vind het jammer dat dit gebeurt. Je ziet dat de eerste reflex van partijen is om de uitslag te verzilveren met een wethouderspost en een stem aan tafel, terwijl je meer naar de competenties van een wethouder zou moeten kijken."

'Den Helder onbestuurbaar'

Van der Eng wijst naar Den Helder. Daar zit een coalitie met acht partijen en zeven wethouders. Een versnipperd politiek landschap wat volgens hem leidt tot een onbestuurbare gemeente. "Ze zijn niet bezig met het besturen van de gemeente, maar met het eigen partijprogramma in stukjes te realiseren. Alle wethouders hebben ook een stem aan tafel, en je moet het wel met elkaar eens worden. Dat is met vier al een uitdaging. Het wordt waarschijnlijk een 'vechtcollege' dat nergens toe komt."

Bekijk hieronder hoe het in jouw gemeente zit. Tekst gaat onder de kaart verder.

Raadsbreed akkoord

Met enthousiasme kijkt de Van der Eng wel naar Bergen. Daar is na roerige politieke jaren gekozen voor een raadsbreed akkoord in plaats van de traditionele coalitie. Alle partijen hebben er aan meegewerkt. De vier wethouders komen ook niet per se uit een politieke partij, maar iedereen mocht solliciteren. Een commissie vanuit de raad beslist wie het meest voldoet aan het gewenste profiel. "Dat vind ik een moedige stap. Ik hoop en gun het ook dat Bergen een mooi team krijgt."

Meer deeltijdwethouders

Opvallend is ook dat het aantal deeltijd wethouders toeneemt. Iets meer dan een derde van de Noord-Hollandse gemeenten heeft parttimers in dienst "Dat komt omdat je een maximum aantal wethouders mag hebben. Door de versplintering komen sommige gemeenten met fulltimers boven dat maximum, dus kiezen ze voor parttimers", legt Van der Eng uit.

Zandvoort is daar een goed voorbeeld van. Dat heeft een coalitie van vier partijen en vier wethouders, wat wettelijk in die gemeente niet fulltime kan. Dus werken er twee voor 95 procent, één voor 90 procent, één voor 50 procent. 

In Oostzaan is Martin Wörsdörfer als wethouder financiën aangesteld voor 22 uur per week. En daarvoor moet hij ook nog uit zijn woonplaats Den Haag komen. Omdat hij deeltijd werkt, hoeft hij niet naar Oostzaan te verhuizen.

"Wethouder ben je niet in deeltijd. Toen ik wethouder was, deed ik alleen al een half uur over een boodschap die normaal vijf minuten duurt omdat mensen met je willen praten. Ik zou me in m'n pak genaaid voelen als je een halve baan wordt gegund. Of die persoon gaat veel meer werken dan dit, of er gaan stemmen op dat die te weinig zichtbaar is", aldus Michiel van der Eng. 

Wörsdörfer deelt de kritiek niet. "Natuurlijk is het wel mogelijk. In een kleinere gemeente zijn er weliswaar net zo veel taken als in een grote, maar de omvang is anders. In mijn ervaring is het werk prima te doen in de tijd die er voor staat. Natuurlijk kost het af en toe meer tijd, maar ik vind het eervol om deze rol te mogen vervullen en ik doe het dan ook graag. Ik ga niet voor het geld, maar heb een intrinsieke motivatie om te werken in het publieke domein.”

Tijd verdelen is af en toe een uitdaging

Maar wat nou als hij bezig is met zijn andere baan, en plotseling naar Oostzaan moet? "Een terechte vraag, en hier ligt af en toe ook een uitdaging. Het sleutelwoord hierbij is flexibel zijn. In de andere activiteiten die ik heb, ben ik in beginsel niet gebonden aan vaste tijden. Maar het kan altijd gebeuren dat je ineens aan de bak moet. Dat betekent schuiven."

Volgens Wörsdörfer is het werk in Oostzaan prima te doen in 22 uur. De gemeente zelf benadrukt dat Oostzaan al langer met deeltijdwethouders werkt en dat het nooit problemen heeft gegeven. 

Jeroen van Gool van de Wethoudersvereniging ziet dat heel anders, en is niet blij met de groei van deeltijdwethouders. "Dat is een kwalijke ontwikkeling. Het werk wordt steeds complexer, de gemeenten krijgen steeds meer taken. Wij vinden dat daar dan de bestuurlijke capaciteit voor moet hebben om dat te regelen."

Werk kan niet in deeltijd

Van Gool wil af van de wettelijke regels voor een maximum aan wethouders. "Je kan het werk niet af in de helft van de tijd. Je werkt gewoon meer, en wordt onderbetaald. Als je voor een beperkt salaris volledige verantwoordelijkheid moet dragen, dan krijg je ook niet de mensen die je eigenlijk zou willen. Dan denken mensen wel drie keer na. Dus dit is ook een oproep aan de Tweede Kamer om hierover na te denken."