Van kerkmis naar kermis: "De boeren mochten los. En dat doen ze nog steeds"

De West-Friese kermis als studiemateriaal. Als student aan de Universiteit van Amsterdam scheef Martine van Bruggen tien jaar geleden een scriptie over de kermis in West-Friesland Oost. Ze woonde in Bovenkarspel en ging samen met vriendinnen de plaatselijke kermissen af. Tegenwoordig woont ze in Amsterdam.

Ze houdt een papier omhoog met daarop Noord-Holland afgedrukt. Ieder stipje staat voor een kermis. West-Friesland is duidelijk 'overbevolkt'. "Er zijn 85 kermissen in West-Friesland", weet Van Bruggen. "Als je meer afdaalt in de provincie dunt het toch wat uit."

Beschermheilige

Terug naar het begin. "Vroeger heette het de kerkmis. Het was het feest van de beschermheilige. Eerst vond het plaats in de kerk, maar later ook buiten. Zo was er sport en spel, werden er volksspelen gespeeld en traden artiesten en medici op, die nieuwe ontdekkingen lieten zien." Daarnaast was er een overvloed aan eten en drinken. 

Het was een welkome afleiding in een leven dat in het teken stond van de kerk en hard werken. "Ze hadden weinig om naar uit te kijken."

Blauwtje

Er hoorden verschillende tradities bij. "Kermiskoek, bijvoorbeeld. Die zoete koek nam een jongen voor een meisje mee als hij haar leuk vond. Nam zij de koek aan dan was het voor elkaar en anders droop hij af. Dan had hij een blauwtje gelopen." 

Er werden ook kermisbrieven geschreven. Martin Bakker van de Culturele Werkgroep Aartswoud legt in de video hieronder uit wat dat waren. 

Tekst gaat onder de video verder. 

Naar mate de jaren verstreken werd de kermis steeds groter en populairder. Reden voor de kerk om zich terug te trekken uit het kermisgewoel. Van Bruggen: "Die gingen weer naar binnen waardoor de kermis als zelfstandig evenement verder ging. De boeren mochten los en dat doen ze nu nog steeds zou je kunnen zeggen."