Waarom voelen warme dagen in Nederland zo veel 'heter' dan op vakantie?

Hoewel de recordtemperaturen van afgelopen week misschien niet het beste voorbeeld zijn van de steeds warmer wordende zomers, liet een dag als afgelopen dinsdag wel zien dat Nederland kwetsbaar is als het gaat om warmte. De NS moest op verschillende trajecten treinen schrappen, er werd een hitteplan opgesteld, code oranje afgekondigd en Nederlanders zochten massaal verkoeling op. 

Toch lagen de temperaturen in Noord-Holland niet heel ver af van de gemiddelde temperatuur op een vakantieoord, en zijn de problemen die dinsdag ontstonden niet onbekend: als het boven de 30 graden is, merken we dat in Nederland niet alleen aan de temperatuur.

Luchtvochtigheid? 

Volgens NH-weerman Jan Visser is de luchtvochtigheid, vaak gehoord als argument waarom het in Nederland zo veel 'heter' voelt dan in de meeste vakantielanden, vrijwel geen factor. Volgens Visser komt een hele hoge luchtvochtigheid vrijwel zelden voor in combinatie met hele hoge temperaturen. "Als het in Spanje bewolkt wordt op een warme dag, voelt het net zo drukkend als hier." 

Volgens Visser krijgen we in Nederland vooral een 'heet hoofd' van alle dagelijkse taken die nog op ons wachten, zoals in de file staan naar werk en de kinderen op tijd ophalen van de opvang. "Als je in Spanje op vakantie bent dan hoef je niks, je kan gewoon genieten van je vakantie. Hier in Nederland moet er nog van alles, waardoor je je druk gaat maken en het nog warmer aanvoelt." 

Woningen

Visueel zie je in Spanje al een groot verschil met Nederland: woningen zijn daar ingericht op warmte. Volgens architectuurhistoricus Karel Loeff zijn kenmerkende aspecten van mediterraanse woningen, zoals bijvoorbeeld kleine ramen en wit pleisterwerk, juist de reden dat het daar zo koel blijft.

Volgens Loeff zijn Nederlandse huizen die na het begin van de twintigste eeuw gebouwd zijn, simpelweg niet meer goed ingericht op hitte. "Tot het begin van de twintigste eeuw werden alle woningen voorzien van luiken, die je in de winter kan gebruiken om de warmte binnen te houden, en in de zomer om de woning koel te houden. Nu verzinnen we voor alles een technische oplossing: we hebben dubbel glas en grote ramen op het zuiden, dan hoeven we minder te stoken en blijft ons huis toch lekker warm, maar in de zomer kom je daar snel van terug." 

"Onze voorouders wisten precies hoe ze om moesten gaan met warmte. Ze hielden bijvoorbeeld rekening met de windrichting en een gunstige ligging ten opzichte van de zon, dat kan je bij historische boerderijen goed zien. Daar stonden vaak ook linden of beuken voor de deur, een soort natuurlijke zonwering. Nu vinden we dat te veel gedoe, want ze leveren troep in de vorm van blaadjes die we weer moeten opruimen", aldus Loeff. 

Daar komt bovenop dat we heel anders omgaan met onze ruimte in huis. "Vroeger was een zolder een soort loze ruimte. Dat was in de zomer een soort warmtebuffer, waardoor de ruimte eronder koeler bleef. Nu willen we die zolder ook gebruiken, dus moeten we hem isoleren zodat hij in de winter niet te koud is, en in de zomer moeten we de airco laten loeien, omdat het anders niet vol te houden is qua warmte." 

Hoe dan wel? 

En hoe kunnen we dat dan oplossen? Volgens Loeff moeten we meer bouwen in harmonie met de natuur, in plaats van puur gericht op menselijk gemak. Bij de NOS vertelt Jeroen Kluck, onderzoeker naar hitte in woningen aan de Hogeschool van Amsterdam, dat je warmte het beste buiten kan houden met goede zonwering en doorluchting. Een andere onderzoeker is stelliger: uiteindelijk zal overal airco geïnstalleerd moeten worden, ook al heeft dat op zijn beurt weer een negatieve impact op het klimaat.

Ook technisch valt er veel winst te behalen: in nieuwbouwwoningen kan een warmtepomp vaak worden omgezet om koud water te pompen in plaats van warm water. Daardoor raast er koud water door de leidingen, die woningen kunnen afkoelen.