Ga naar Content

Apenpokken in Amsterdam: dit weten we nu

Een aanzienlijk deel van de Nederlandse besmettingen met apenpokken vindt plaats in Amsterdam. Wat betekent dat, kan je je ergens laten testen of vaccineren, en kunnen grote evenementen zoals de Pride wel doorgaan? Dit is wat je moet weten.

Foto: Luuk Koenen

Hoe verloopt een besmetting met het apenpokkenvirus?

De eerste aanwijzingen van een besmetting zijn onder meer koorts, hoofdpijn, rillingen en moeheid. Een aantal dagen daarna volgt uitslag met blaasjes, meestal eerst in het gezicht en dan naar de rest van het lichaam. De blaasjes worden op een gegeven moment korstjes, zoals op een wondje. 

Op het moment dat de blaasjes verschijnen, ben je besmettelijk voor anderen. De GGD vraagt je vanaf dat moment in quarantaine te gaan. Wanneer de klachten voorbij zijn en alle korstjes van de huid zijn afgevallen, mag je uit quarantaine.

De ziekte verloopt bij het grootste deel van de patiënten mild. Na twee tot vier weken zijn de meesten volledig hersteld.

Vinden er in Amsterdam veel besmettingen plaats?

Het RIVM is terughoudend met het delen van informatie over de woonplaats van besmette personen, maar het is zeker dat een groot deel van de besmettingen in de hoofdstad plaatsvindt. Op vrijdag 24 juni schreef wethouder Shula Rijxman aan de gemeenteraad dat er tot dat moment 141 besmettingen in Amsterdam waren vastgesteld. In heel Nederland stond de teller toen op 211 getelde besmettingen. Daarmee was Amsterdam goed voor twee derde van alle Nederlandse besmettingen die op dat moment bekend waren.

Op dit moment is apenpokken bij 402 mensen vastgesteld, meldt het RIVM. Het deel van de besmettingen dat in Amsterdam plaatsvindt, wordt kleiner - een aanwijzing dat het virus ook buiten de stad voet aan de grond krijgt. 

Kan ik het ook krijgen?

Iedereen kan besmet raken met het apenpokkenvirus. Maar hoewel het aantal besmettingen stijgt, gaat dat in een veel lager tempo als bijvoorbeeld tijdens de coronapandemie. "Het gaat hier duidelijk niet om een exponentiële groei, waar bij corona wel sprake van was", schreef wethouder Rijxman daarover aan de gemeenteraad eind juni. Het RIVM zegt ook dat de verspreiding niet vergelijkbaar is met corona.. 

Besmetting vindt meestal plaats via intensief fysiek contact, waaronder seks. Apenpokken is echter géén seksueel overdraagbare aandoening. Op dit moment verspreidt het virus zich vooral onder mannen die wisselende seksuele contacten hebben met andere mannen. 

Is er een vaccin?

Ja. Het vaccin heet Imvanex en bestaat, net als sommige coronavaccins, uit twee doses. Na de eerste dosis volgt na 28 dagen de tweede dosis. En net als bij corona ben je dan niet direct optimaal beschermd: dat duurt dan nog zo'n 14 dagen.

Wordt er in Amsterdam op dit moment gevaccineerd?

Ja, maar nog niet iedereen kan het vaccin krijgen. Dat zit zo: als er een besmetting is vastgesteld, voert de GGD een zogeheten bron- en contactonderzoek uit. Hierbij wordt gekeken met wie de besmette persoon allemaal in contact is geweest. Behalve seksuele contacten zijn dat bijvoorbeeld huisgenoten, of zorgmedewerkers die dicht bij de persoon in de buurt zijn geweest. Deze mensen wordt verteld dat ze het risico lopen om besmet te zijn met apenpokken. Ze krijgen dan ook het vaccin aangeboden.

Gebeurt dit 4 dagen nadat er contact is geweest, dan kan dat het ontstaan van ziekteverschijnselen voorkomen. Gebeurt dat 5 tot 14 dagen na zulk contact, dan kan het helpen de ernst van de ziekte te beperken.

Preventief prikken, zoals tijdens de coronapandemie, gebeurt op dit moment niet. Meer informatie over het vaccin vind je op de site van het RIVM.

Als dat virus zich in Amsterdam verspreidt, is het dan slim om grote evenementen door te laten gaan?

Na een paar rustige zomers staan veel Amsterdammers te springen om weer uit hun dak te gaan op al het moois dat er in de stad wordt georganiseerd. Eén zo'n festival is de Amsterdam Pride, dat van 30 juli tot 7 augustus wordt gehouden in de stad. Oud-RIVM-baas Roel Coutinho noemde in een uitzending van Nieuwsuur het evenement een 'extra risico'. De Pride is een evenement met een uitgesproken lhbti+ karakter en trekt veel homoseksuele mannen uit binnen- en buitenland.

"Het lijkt niet zinvol om nu specifiek de botenparade af te gelasten"

GGD Amsterdam

Op de opmerking van Coutinho wordt verdeeld gereageerd. Critici vinden dat hij een karikatuur maakt van de Pride, dat een breed programma heeft met onder meer kunst, sport en debat. De bekende botenparade en de feesten draaien niet hoofdzakelijk om seks. De Pride-feesten vormen dan ook niet per se een groter risico dan andere feesten of muziekfestivals, stellen zij.

Pijnlijk is bovendien dat homo's in het verleden eerder te maken hebben gehad met stigma's rondom ziektes. "De analogie met HIV/AIDS en apenpokken is overduidelijk", stelt DENK-fractievoorzitter Sheher Khan in een brief aan het Amsterdamse college.

Het RIVM denkt dat grote feesten kunnen leiden tot een intensievere verspreiding van het apenpokkenvirus, meldt Nieuwsuur. In een brief aan het ministerie van Volksgezondheid noemt een team deskundigen het 'verstandig' om preventief te vaccineren voor apenpokken. Het team roept om op de bekendste risicogroep - mannen met wisselende seksuele contacten met andere mannen - te vaccineren.

Maar de GGD Amsterdam noemt het afgelasten van de botenparade van de Pride 'niet zinvol'. "Verspreiding vindt hoofdzakelijk plaats via intiem en seksueel contact. Er lijkt geen verspreiding via speeksel druppeltjes of via de lucht plaats te vinden." Verder benadrukt de GGD dat er na de Pride in voorgaande jaren geen stijging te zien was van het aantal soa's, die net als de apenpokken door seks worden overgedragen. "Daarnaast zijn veel mensen uit de gemeenschap bij elkaar tijdens de Pride, wat juist de mogelijkheid schept om deze doelgroep goed te informeren."

Kan ik mij laten testen op het apenpokkenvirus?

"Als je symptomen hebt, kan je je laten testen", vertelt een woordvoerder van de GGD Amsterdam. "Wij vragen mensen eerst de huisarts te bellen. Die beslist vervolgens of het verstandig is je te laten testen bij de GGD." Op dit moment zijn er zo'n vijf à tien testen per dag, zegt de GGD. Dit aantal is al een tijdje stabiel.

Heb je geen symptomen, maar wil je je laten testen voor de zekerheid? Dat is op dit moment niet mogelijk.

💬 Wil je niets missen uit Amsterdam?

Tikfout gezien? Laat het ons weten via [email protected]