Wrakduiker onthult onontdekte wereld op Archeologiedag: "Je moet hartstikke gek zijn"

Jongejan duikt al zo'n 30 jaar in de wateren rond Noord-Holland. Van het IJsselmeer tot de Noordzee: als het water rustig is, gaat hij er met zijn boot op uit. Eerst om scans te maken en daarna om te duiken. "Het is een uit de hand gelopen hobby, het is meer een passie", zegt hij. "Het geeft je gewoon een giga kick als je bij een scheepswrak komt van een paar honderd jaar oud en je bent daar eigenlijk na al die tijd weer de eerste. Dat is gewoon heel bijzonder."

In en rond zijn huis liggen een aantal vondsten uit het verleden. De regels voor de onderwaterarcheologie zijn in de loop der jaren veel strenger geworden. Zomaar vondsten meenemen van de zeebodem zit er amper meer in, het meeste moet blijven liggen en alles wordt geregistreerd. "Je moet eigenlijk hartstikke gek zijn als je dit doet", zegt hij met een lach. "Je loopt tegen heel veel regels aan en het kost hartstikke veel geld. Maar ik wil graag de geschiedenis achterhalen, dat zijn vaak lange zoektochten. Soms is er pas een paar jaar na de vondst alles duidelijk en komen we er mee naar buiten."

De wrakduiker komt van alles tegen. Van houten zeilschepen die door paalworm bijna uit elkaar vallen tot vliegtuigwrakken uit de Tweede Wereldoorlog. Bij één van de grootste vondsten, het Britse oorlogsschip HMS Apollo, ging dat nog relatief snel. "We hebben het schip, na een melding van een visser, gevonden in 2017 en in 2020 konden we ermee naar buiten komen. Bij de eerste duik voelden we het ene na het andere kanon en allemaal koperen pennen uit de constructie. Ja, toen wisten we wel wat we in handen hadden."

Op dit moment heeft Jongejan diverse wrakken in het vizier in het IJsselmeer en de Noordzee. "Ik heb altijd gezonde spanning als ik duik. Ik doe het nu meer dan 25 jaar, maar ik ben nog altijd een beetje nerveus. Vooral oude houten schepen vind ik prachtig." Zijn grootste wens is om nog eens een groot Admiraliteitsschip te vinden uit de 17e eeuw. "In 1653 lag de vlootvoogd Witte de With hier met een vloot voor Petten. Toen stak er een storm op en toen zijn er zeker zo'n acht Admiraliteitsschepen gezonken. Dertig jaar later herhaalde zich dat. Een vloot ging verloren bij de Noorderhaaks. Het zou prachtig zijn zo'n Nederlands schip te ontdekken."

Archeologiedag

Vandaag is de duiker, die is verbonden aan de Landelijke Werkgroep Archeologie Onder Water, te vinden in de kerk op de Markt in Schagen. Daar staan vanaf 10.00 uur meerdere deelnemers klaar om over archeologie, erfgoed en geschiedenis te vertellen. Ook worden er meerdere presentaties gegeven en buiten wordt een re-enactment uitgevoerd van een kampement van de Bataafsche Gewapende Burgermacht uit 1799. Jongejan zal vertellen over de archeologie op de bodem van de zee en het IJsselmeer: "Onder water, op zoek gaan naar een wrak, is het een aparte wereld, een wereld die aan weinig mensen voorbestemd is."