Buurt baalt: hoe een viszaak in de Amsterdamse Leidsestraat de zoveelste snoepwinkel werd

Het was zo'n aangename afwisseling in de overwegend toeristische Leidsestraat, vonden buurtbewoners. Tussen de kleding- en kaaswinkels, vooral gericht op dagjesmensen en toeristen, was op de hoek van de Kerkstraat een viswinkel gevestigd: The Seafood Shop. Een familiezaak, gerund door een van oorsprong Helmondse familie.

Droom

In Amsterdam zette de familie, met de toepasselijke achternaam De Visscher, een aantal succesvolle visrestaurants op: The Seafood Bar. Toch bestond de wens om ook een ouderwetse viszaak te beginnen, vertelt Pepijn de Visscher. "Wij zijn visboer in hart en nieren. Mijn vader Fons heeft 28 jaar lang een viswinkel in Helmond gehad. Ik en m'n zussen hebben daar als kind veel gewerkt." Om in Amsterdam terug te keren naar de toonbank was voor Pepijn dan ook een droom. In de Leidsestraat werd een geschikt pand gevonden, en zo runde de familie achter The Seafood Bar weer een klassieke viswinkel: The Seafood Shop.

Aanvankelijk gingen de zaken goed en lag de winkel goed bij toeristen, dagjesmensen en vooral de buurt. Maar doordat de familie ook vis verkocht die direct opgegeten kon worden, ontstond een probleem. Dat paste namelijk niet in het bestemmingsplan.

Toeristen weren

Dit plan stamt uit 2017, bedoeld om de overlast van toeristen in de Amsterdamse binnenstad te beperken. "Op grond van het bestemmingsplan is daar uitsluitend detailhandel toegestaan", schrijft een woordvoerder van stadsdeel Centrum in een reactie. Winkels waar het eten direct opgegeten kan worden, mochten er niet meer bijkomen. Dit beleid richt zich op zaken die veel toeristen trekken, zoals snackbars, wafelwinkels en ijssalons.

Maar door dit beleid ging ook The Seafood Shop over de schreef, ook al is het in viszaken niet ongebruikelijk een portie kibbeling of een haring direct in de zaak en op straat op te eten. De gemeente sommeerde de familie in mei 2018 de zaak te sluiten. 

De familie was verbijsterd. "Het kwam als een mega-verrassing." Het verweer dat de bordjes in de zaak allemaal in het Nederlands waren en dat de zaak veel vaste klanten in de buurt had, mocht niet baten. Tussen de gemeente en de familie De Visscher zou het uiteindelijk tot een lange serie rechtszaken komen. Door de broodjes haring die je in de zaak op kon eten en de stoelen voor klanten om te zitten, had de zaak meer weg van een horeca-uitspanning, vond de gemeente. En het bestemmingsplan voor het centrum is duidelijk: alleen detailhandel.

Pyrrusoverwinning

De Raad van State gaf de gemeente op dat punt gelijk, maar op een ander belangrijk punt besloot het in het voordeel van de viszaak: een bakje kibbeling of haring eten in de winkel mag best. Het was een pyrrusoverwinning: de familie had toen al besloten de zaak te sluiten. "Door de juridische strijd waren alle reserves op", vertelt Pepijn. De lege straten tijdens de coronapandemie waren het laatste zetje.

De familie De Visscher besloot zich te richten op The Seafood Bar, en is nu gefocust op het uitbreiden van de zaak naar Londen. Dat gaat uitstekend, vertelt Pepijn. "We hebben een restaurant geopend in een prachtig pand, midden in Soho! We hebben een mooie recensie gehad in de Financial Times en we staan op dit moment in de top 1 procent op Tripadvisor."

"Schandalig"

In hun voormalige pand aan de Leidsestraat wordt nu gewerkt aan een snoepwinkel, tot ergernis van sommige Amsterdammers. "Schandalig voor die familie", reageert een winkelende man uit Nieuw-West. "Die mensen hebben erin geïnvesteerd, en hadden een goede naam." Een dame uit de Jordaan reageert afgemeten. "Ik heb daar geen behoefte aan." Ze wijst erop dat het in het centrum steeds moeilijker wordt om goede slagers en visboeren te vinden.

Ook de gemeente baalt van de komst van de snoepwinkel, maar kan met het huidige beleid weinig doen om de komst van de snoepwinkel te stoppen: het valt onder de toegestane detailhandel. Wel zegt de gemeente de wildgroei van snoepwinkels scherp in de gaten te houden. "In het kader van gezond eten vinden wij het snel groeiende aandeel van snoepwinkels in de binnenstad geen goede ontwikkeling." Eerder dit voorjaar telde AT5 in de binnenstad al negentien snoepwinkels, met deze nieuwste zaak staat de teller dus op twintig.

Toch mixwinkels?

De VVD-fractie hoopt dat het beleid snel kan worden aangepast. "Het beleid dat we hebben bedacht, pakt in de praktijk toch anders uit", zegt fractievoorzitter Claire Martens. "De mengformule, bijvoorbeeld de viswinkel waar je iets kan opeten of de kapper die een wijntje schenkt, is nu uit het bestemmingsplan gehaald." Martens stelt voor om te kijken of de mixwinkels terug kunnen komen in het bestemmingsplan. "Want ook Amsterdammers halen graag een broodje kaas bij de kaasboer." 

Het stadsdeel Centrum staat in elk geval niet onwelwillend tegen zo'n aanpassing. "De huidige instrumenten die de gemeente heeft schieten in deze tekort", schrijft de woordvoerder. Uiteindelijk is het aan het nieuwe stadsbestuur of zulk beleid er ook gaat komen. Winkelende Amsterdammers in de Leidsestraat hopen in elk geval van wel: "Eén Jamin vind ik wel genoeg."