Opbrengst hoge melkprijs verdampt door toenemende prijzen: "Het is overleven"

Veehouder Remco Rotteveel herkent het verhaal. Samen met zijn vader en broer houdt hij zo'n 250 koeien in Ursem. Hij rekent uit: "Twee jaar geleden betaalde je nog 27 euro per 100 kilo kunstmest, dat is nu 110 euro. Bij veevoer is dat net zo, wel ietsje minder. Toen betaalde je 30 euro per 100 kilo, nu 55 euro. De prijzen blijven stijgen, dat is een zorg. Wanneer stopt het?”

Want Nederland haalt jaarlijks ongeveer 3,7 miljoen ton voermaïs uit Oekraïne, zo'n 60 procent van de totale import. Iets dat nu dus wegvalt. En afgelopen najaar sprong de prijs voor kunstmest in Nederland omhoog als gevolg van de hoge gasprijs – door de Russische inval in Oekraïne. Ook heerst er een melktekort en kampen graanlanden met droogte.

"De prijzen van veevoer en kunstmest stijgen sinds oktober, de melkprijzen pas sinds februari. Dat gat moet je zelf opvangen en dat doet best zeer. Hoewel de melkprijs nu historisch hoog is, blijft de kostprijs hoger uitvallen. Je houdt zo bijna niets over."

Eerlijke boterham

LTO-bestuurder Trude Buysman roept afnemers – melkfabrieken en supermarkten – dan ook op de prijs die de veehouder krijgt te indexeren. Zo kan de stijging van bijvoorbeeld veevoer, kunstmest, brandstof en energie worden doorberekend. "Op die manier verdienen ze een eerlijke boterham", vindt zij.

Maar nu melkveebedrijven worden geconfronteerd met extra kosten, kunnen ze na een coronapandemie van twee jaar ervoor kiezen om alsnog de handdoek in de ring te gooien. Om dat te voorkomen, is het belangrijk dat alle schakels die tussen de boer en consument zitten, hun verantwoordelijkheid nemen. "Het zijn onzekere tijden voor melkveehouders", concludeert Buysman. "Toch is de situatie in West-Friesland nog te overzien, maar dit moet niet te lang duren."

Want de melkprijs is wel iets gestegen. De teller staat momenteel op zo'n 50 cent per liter, paar jaar terug zat de prijs nog onder de 40 cent. Maar een veehouder pakt hiermee weinig tot geen winst. "De veehouder, die blijft de sigaar. Aangezien die onderaan de keten staat. De burger wil wel, maar de consument kiest vaak voor het goedkoopste. Dat is ook niet gek, als je kijkt naar de energieprijzen en inflatie. Maar linksom of rechtsom, de consument zal het uiteindelijk voelen in zijn portemonnee."

Efficiënter rijden

Dat ziet veehouder Ad Baltus uit Zuidschermer ook. Voor een melkveebedrijf met 100 koeien, maakt een stijging van 10 cent per liter veel uit. Toch rekent hij zichzelf niet rijk, want hoge kosten romen zijn opbrengst af. "Ik probeer aan alle kanten al te besparen. Zoals efficiënter rijden met de trekker of minder krachtvoer geven. Maar er is een grens. Ik heb bijvoorbeeld een shovel nodig om mijn koeien te voeren, dat kan ik niet met een kruiwagen. We moeten ook realistisch blijven."

Geen keus

Maar dat is niet het enige, ziet Buysman. Vanuit de politiek krijgen veehouders ook 'wensen' op het bordje voorgeschoteld. "We rollen van crisis naar crisis. Er loopt een stikstofaanpak, boeren worden uitgekocht. Iets waardoor ze niet meer durven te investeren. Overal hangt een prijskaartje aan, dat vergeten mensen vaak."

Dat herkennen Rotteveel en Baltus ook. "De politiek wil dat we als sector verduurzamen, dat willen we zelf ook. Maar we houden zo geen cent over. We zeggen altijd: 'We kunnen niet groen denken als we rood staan'. Het is echt overleven."

Veel veehouders gaan bijvoorbeeld minder strooien, merkt Buysman op. "Er wordt minder kunstmest gestrooid, wat resulteert in minder gras of maïs. Dus ook minder veevoer, alles hangt met elkaar samen."

Maar moet je dat wel willen? "Nee", stelt Baltus. "Een koe levert per jaar zo'n 10.000 liter melk. Om dat te bewerkstelligen, heeft zij krachtvoer nodig. Een koe kan niet alleen toe met ruwvoer als maïs en gras. Als wij geen krachtvoer geven, dan krijgen we minder gezonde koeien. En dan daalt de melkproductie en daarmee ook onze opbrengst. We zijn daar helaas afhankelijk van."