Brouwers komen crisis redelijk door, maar 'later wordt duidelijk wie het hoofd boven water houdt'

Met een aantal steekproeven peilden we hoe de vlag erbij hangt in de provincie. Michel Ordeman kijkt met gemengde gevoelens terug op de afgelopen periode. Ordeman is, naast oprichter en algemeen directeur van de Jopen brouwerij in Haarlem, tot voor kort ook voorzitter van Craft: de vereniging van onafhankelijke brouwers Nederland.

Meer beer, minder omzet

Jopen heeft tijdens de crisis gek genoeg méér liters bier verkocht, maar een fors mindere omzet gemaakt. Reden voor die schijnbare tegenstelling ligt in de sluiting van de horeca, waaronder de eigen Jopenkerk. De periodes van lockdown hebben er goed ingehakt. Dat er toch meer liters bier zijn verkocht, verklaart Ordeman door de gestegen supermarktverkoop: consumenten zijn in plaats van uit drinken te gaan, zich in hun privé-omgeving gaan trakteren op speciaalbieren.

Als een brouwer alles al geregeld krijgt, komt de vraag of hij het nog wel kan brouwen voor een prijs die de consument bereid is te betalen. Ordeman legt uit: ieder jaar worden in januari de bierprijzen voor dat jaar bepaald. Normaal is er dan een prijsstijging van 1 á 1,5%. Dit jaar zijn de prijzen met 5% gestegen en het kan goed zijn dat er halverwege het jaar nog een correctie nodig is. Maar daar wil vooralsnog niemand de eerste mee zijn.

Andere brouwers bevestigen het beeld. Zoals ‘Gebrouwen door Vrouwen’ uit Amsterdam. Hun brouwerij is door een goede balans tussen horeca en verkoop aan consumenten gezond gebleven. Ze hebben de pijn vooral gevoeld in het uitbaten van hun eigen bar, die pas sinds 2019 open is. Los van de financiële tegenvaller, zorgde het sluiten van de horeca dat twee nieuwe bieren niet liepen.

Ook een boeklancering en heel veel andere creatieve plannen konden niet doorgaan, wat de afgelopen twee jaar ook mentaal zwaar maakten. Al met al hebben ze het goed overleefd. Ze hebben geen eigen brouwerij (en dus geen kosten als ze niet brouwen) en prijzen ze zich gelukkig dat ze relatief klein zijn, waardoor de stijgende graan- en verpakkingsprijzen hen niet op enorme extra kosten jagen. Dat is fijn, want cashflow is op dit moment het voornaamste probleem.

De manier waarop de Hoofddorpse brouwer Edwin de Redelijkheid, van BE+ER Brouwers, nu brouwt, is de afgelopen twee jaar veranderd. Hij heeft weinig vaste kosten en geen fysieke brouwerij, wat hem flexibel maakt. Nadat in de eerste coronamaanden alle orders geannuleerd werden, heeft hij twee maanden ondersteuning aangevraagd. Daarna hadden veel van de locaties waar hij aan levert hun insteek aangepast. De verkoop ging niet meer vanuit de tap, maar op fles voor thuisgebruik: cafés werden afhaalwinkel. Intussen heeft hij zijn werkzaamheden iets verlegd: 80% van zijn tijd verhuurt hij zich als brouwer aan anderen. De overige 20% zet hij in voor zijn eigen merk.

Wispe Brouwerij uit Weesp heeft niet het geluk van lage vaste kosten en geen eigen brouwerij. Integendeel: na vijf jaar werken aan een eigen locatie (de Sint Laurentiuskerk, die in 2016 tijdens de verbouwing in brand vloog) openden ze in 2020 op Valentijnsdag eindelijk de deuren van hun Grand Café. Om na 5 weken alweer dicht te gaan. Dat was heel zwaar, want de steunmaatregelen zijn gebaseerd op omzet van eerdere jaren en die had de brouwerij nauwelijks. Terwijl ze wel hoge investeringskosten hadden. 

Remko Vellenga, een van de oprichters van Wispe, heeft goede hoop op de toekomst: “we bestaan nog. En nu het weer wat beter wordt, trekt het meteen ook alweer aan.” Hij ziet net als zijn collega’s de prijzen van ingrediënten en verpakkingen stijgen en is bij het inkopen scherp op verhoogde prijzen: “We zijn er kritisch op. Leveranciers moeten hun prijsstijging wel onderbouwen, anders jagen we met z’n allen de prijs onnodig op.” Hij is benieuwd wat de inflatie gaat betekenen: “Het zou zomaar kunnen dat een consument de hand op de knip houdt als het om ambachtelijk speciaalbier gaat. Dat is toch een luxeproduct."

Nu is het beeld dat de brouwerijen het overleefd hebben. Maar dat is volgens Vellenga te vroeg gejuicht: “Veel brouwerijen hebben aan het infuus gelegen en nu komen er mooie maanden aan. Pas daarna zal duidelijk zijn wie het hoofd structureel boven water houdt.”