Ga naar Content

Zaanstreek in oorlogstijd: "Ik krijg kippenvel als ik ernaar kijk"

"Filmbeelden van ruim 80 jaar geleden in kleur zijn wel heel uitzonderlijk." Dat zegt de Zaanse historicus Erik Schaap die samen met filmmaker Robert van Tellingen een film heeft gemaakt van opgespeurde unieke filmbeelden over de Zaanstreek in de periode 1939-1947. De film van een uur behandelt de oorlogstijd chronologisch en in verschillende thema's en is de komende tijd te zien in filmtheater De Fabriek.

Uniek kleurenbeeld van een joodse familie die ongedoken was in de Zaanstreek. - NH Nieuws

We zien in het begin beelden van de voorbereiding op de oorlog in de Zaanstreek waar uiteindelijk nooit gevochten is omdat al na vier dagen in mei 1940 Nederland zich overgaf. Het leven ging daarna door. Er werd gewerkt en getrouwd. Er werd gesport en geschaatst in een van de strengste winters ooit.

Onschuldige beelden op het eerste gezicht, maar volgens Schaap zit de tragiek van de oorlog in de details. "Een echtpaar op bezoek bij vrienden. De man geeft zijn vrouw een kus, ze nemen afscheid en fietsen weg. En je ziet duidelijk de Jodenster op zijn jas." Het zijn aangrijpende beelden nu je weet hoe het met de meeste joden is afgelopen. "Dit zijn de enige beelden uit de Zaanstreek waarop je iemand ziet met een Jodenster. Ik krijg hier kippenvel van als ik ernaar kijk," zegt Schaap. 

"Het is gewoon absurd dat iemand zo gebrandmerkt over straat moest lopen"

Erik Schaap

Dat geldt ook voor de vrolijke beelden van een joods gezin aan de wandel. Het gezin afkomstig uit Arnhem, dook onder in de Zaanstreek, werd verraden en alleen de jongste overleefde de oorlog. We zien ook scherpe filmbeelden in kleur uit Westerbork waar een Zaanse joodse timmerman samen met anderen een kas bouwt voor de kampcommandant.

Verzet

Schaap had ook graag beelden willen laten zien van het werk van het verzet. Maar die zijn er natuurlijk niet want dat moest in het geheim. Wel wordt er aandacht besteed aan het verzet met beelden van o.a. Walraven van Hall, de Zaanse bankier en financier van het verzet. Hij overleefde de oorlog niet en stierf drie maanden voor de bevrijding.

Ook de bevrijding komt ruimschoots aan bod. Toen kon er weer vrijelijk gefilmd geworden. De omgekomen verzetsstrijders worden na de oorlog volop geëerd. Schaap: "Voor de nabestaanden die nog leven houdt de oorlog nooit op". Hij verwacht niet dat dit de laatste film is met Zaanse beelden uit de Tweede Wereldoorlog. "Ik heb het idee dat er in archieven en vooral op zolderkamers nog best veel materiaal ligt."

💬 Wil je niets missen uit Zaanstreek-Waterland?

Taalfout gezien? Laat het ons weten via [email protected]