Om de landelijke doelstelling voor minder restafval te halen, kiezen steeds meer Noord-Hollandse gemeenten voor invoering van het recycletarief (diftar). Het zou niet alleen leiden tot betere afvalscheiding, ook zou het inwoners behoorlijk wat geld schelen. Deskundigen trekken dit echter in twijfel. "Voor goede afvalscheiding en impact op het milieu moet er gedragsverandering komen."
"De focus ligt te veel op het geld in plaats van iets goed doen voor het milieu. Mensen die niets met het milieu hebben gooien restafval dan bijvoorbeeld bij het plastic om goedkoper uit te zijn," stelt Luuk Bos, gedrags- en afvaldeskundige bij Dijksterhuis & van Baaren.
Je kunt het inwoners niet kwalijk nemen, benadrukt Raymond Gradus, deskundige op het gebied van afval en milieu en verbonden aan de Vrije Universiteit. "We vragen te veel van de burgers. Goede afvalscheiding mikt heel nauw. Niet iedereen weet waar welk stuk afval toe behoort."
"In de winkels zijn nog te veel producten onnodig in plastic verpakt"
Gradus concludeert dat het recycletarief wel kan werken, maar dat het vaak haar doel voorbij streeft en inwoners lang niet altijd goedkoper uit zijn. Dat hangt volgens hem van verschillende factoren af.
Zo moet er echt sprake zijn van minder restafval, waardoor de verbrandingsbelasting minder hoog ligt. Uit onderzoek blijkt volgens Gradus dat de hoeveelheid restafval in gemeenten met een recycletarief niet per se lager ligt. Daarnaast zijn inwoners volgens hem ook beperkt in de mate waarin zij kunnen scheiden. "In de winkels zijn nog te veel producten onnodig in plastic verpakt en gezinnen met jonge kinderen kunnen de hoeveelheid restafval (bv. luiers) niet beperken."
Geld overhouden
Ook Bos heeft niet het idee dat burgers opeens meer geld overhouden. "De afvalverwerker zal het afval altijd moeten verbranden en dat kost geld. De prijzen voor deze diensten zijn hoger geworden en dat merken de inwoners in hun portemonnee." Wel laat Bos weten dat wanneer er niet gescheiden wordt, de kosten mogelijk nog hoger liggen.
Neem daarnaast de administratieve kant, zo benadrukt Gradus, het inzichtelijk maken van de afvalstromen vraagt volgens hem om de nodige administratie. Zo moet in sommige gemeenten het afval per kilogram worden gewogen. En dat kost ook geld. "Om echt te weten of diftar geld kan schelen, moeten de plussen en minnen tegen elkaar af worden gestreept. Hierover moet veel meer transparantie komen."
Beide deskundigen zijn het erover eens: wanneer gemeenten echt het verschil willen maken moeten zij de inwoner veel meer aan de hand meenemen en begeleiden in het proces. Ze geven een aantal aanbevelingen.
Zoals de inzet van machines om plastic te scheiden. Mensen zijn niet in staat om het afval honderd procent goed te scheiden, dat is vaak niet eens bewust. Door de inzet van machines krijg je volgens Gradus een schonere afvalstroom. Hiermee wordt de opbrengst in geld bovendien hoger, omdat er minder restafval hoeft te worden verbrand.
"Iedereen moet zichzelf gaan zien als afvalscheider en gedragingen ontwikkelen die daarbij horen"
Volgens Bos is het van belang dat er veel meer wordt nagedacht over gedragsverandering. "Ons afvalgedrag wordt aangestuurd door allerlei onbewuste processen, zoals hardnekkige gewoonten. Dit gedrag veranderen is lastig voor ons en kost in het begin veel energie."
Die gedragsverandering moet volgens hem daarom in kleine stapjes worden gerealiseerd. "Wanneer het goed gaat, moeten gemeenten inwoners meenemen in het succes en hen complimenteren. Dit zorgt ervoor dat mensen zichzelf gaan zien als afvalscheider en nieuwe gedragingen ontwikkelen die bij deze nieuwe rol passen."
Download de app
🔔 Blijf op de hoogte van nieuws uit jouw regio, download de gratis NH Nieuws-app via de App Store of de Google Play Store.