Gooise mantelzorgers lopen vaak tegen problemen aan door doolhof aan instanties

Met veel liefde zorgt Jaap* (85) voor zijn dementerende echtgenote (79). Vanaf 2018 begon zijn vrouw steeds vaker opmerkelijk gedrag te vertonen en sindsdien is de mantelzorg begonnen. De zorg die Jaap verleent is langdurig en erg intensief. "Als mantelzorger heb ik hulp nodig om de weg te vinden in het doolhof en alles wat er telkens weer op mij afkomt", aldus Jaap.

Één op de drie volwassenen is langdurig mantelzorger, blijkt uit onderzoek van Movisie. Dit houdt in dat zij langer dan drie maanden zorg verlenen aan één van hun naasten. Onder andere Jaap is een voorbeeld van een langdurig mantelzorger. "Ik weet dat er mogelijkheden zijn op het gebied van mantelzorgondersteuning, maar ik heb nog altijd geen idee waar ik met mijn vragen terecht kan."

Jaap weet, net als veel andere mantelzorgers, niet waar hij moet beginnen. Bekijk hieronder hoeveel mantelzorgers er in 't Gooi zijn en hoe gemeenten daarmee omgaan. Tekst loopt hieronder door.

Versnipperd aanbod

"De aandacht voor mantelzorg is een beetje verwaterd door de jaren heen", aldus Kristel Menssink, werkzaam als coördinator bij de vrijwilligerscentrale in Huizen. Zij vindt het onderwerp mantelzorg belangrijk om onder de aandacht te brengen. Vroeger bestond het steunpunt mantelzorg, een eigen organisatie met een zichtbaar punt, waar mensen terecht konden met hun vragen. "De hulp is er nog wel, maar zit verspreid en dat zorgt voor veel onwetendheid."

Joke Dijkman (73) is sinds twee jaar mantelzorger voor haar echtgenoot Jan (85). Eind april is het echtpaar al vijftig jaar getrouwd. Twee jaar geleden is Jan plotseling op straat neergevallen en raakte hij totaal verlamd. Inmiddels is hij van deze verlamming hersteld, maar heeft hij hulp nodig van Joke met zijn dagelijkse bezigheden, zoals het aantrekken van zijn pyjama en het dichtritsen van zijn jas.

Bekijk hieronder een reportage over mantelzorger Joke.

Gemeenten zijn verplicht ondersteuning te bieden aan mantelzorgers, maar mogen zelf beslissen hoe deze wordt ingevuld. Hierdoor ontstaan er veel verschillen in het aanbod en de praktijk van lokale mantelzorgondersteuning. Neem bijvoorbeeld de gemeente Huizen, die sinds 2021 gestopt is met het mantelzorgcompliment, een geldbedrag als bedankje voor de mantelzorger. In de gemeenten Blaricum, Eemnes en Laren wordt dit compliment nog altijd wel uitgereikt. 

Eén gezamenlijk beleid

Beleidsadviseurs in de Huizen, Blaricum, Eemnes en Laren, Thomas Rietveld en Paulina Mol Lous, zijn het meer dan eens dat er op het gebied van ondersteuning van mantelzorgers in ‘t Gooi verandering én met name verbetering moet komen. Op het gemeentekantoor van de BEL-combinatie ligt het plan van aanpak al een tijdje op tafel. Het plan dat klaarligt, is ruim twee jaar geleden opgesteld, maar door corona heeft dit enigszins vertraging opgeleverd.

"We kijken er vooral naar om het beleid samen te voegen om op deze manier niet steeds het wiel opnieuw uit te vinden", zegt Mol Lous. "Als je samen optrekt, kan je van elkaar leren en verbeteren." Zo hebben de beleidsadviseurs veel contact met het landelijke adviesteam mantelzorg van MantelzorgNL.

"De lijntjes tussen de spelers kunnen veel korter", sluit Rietveld aan. Er wordt in Huizen en de BEL-gemeenten nagedacht om wellicht een digitaal informatiepunt te creëren. Één gezamenlijk toegangspunt met informatie over alle mogelijke vormen van respijtzorg, zoals begeleiding, dagbesteding, logeeropvang, vrijwillige inzet waar zowel de hulpverleners als de cliënten als de mantelzorgers kunnen bekijken. "Hiermee hopen we de toegang wat laagdrempeliger te maken", zegt Rietveld.

Onwetendheid

"Wij merken vaak dat mensen zelf niet weten dat ze aan het mantelzorgen zijn", aldus Adriaan de Jong, mantelzorgmakelaar in Huizen. Samen met Marion Smeekes helpt hij mantelzorgers nadat ze beiden mantelzorg te hebben geboden aan een familielid. Een mantelzorgmakelaar bestond toen nog niet in Huizen waardoor zij snel in de gaten hadden waar het probleem lag, een groot web van verschillende instanties die hulp bieden maar de weg ernaartoe is onduidelijk.

"Twee jaar geleden heb ik mijn zorgvrager palliatief begeleid. Wat er dan allemaal op je af komt is ongelooflijk veel. Ik heb destijds hulp gekregen van mijn huisarts. Ik vraag mezelf af hoe het komt dat ik toen niet wist welke hulp beschikbaar was", zegt De Jong. "Er zijn heel veel verschillende soorten mantelzorgers van alle leeftijden. Het komt vaak voor dat ouderen niet weten waar zij terecht kunnen met hun vragen."

"Ouderen zijn toch minder digitaalvaardig en tegenwoordig staat alles online. Zij moeten het hebben van folders, flyers en radio- en televisie berichten. Ongeveer tachtig procent van de mensen die we op markten tegenkomen zijn onwetend", zegt Smeekes. "Het is daarom van belang dat de onwetendheid wordt doorbroken en er meer bekendheid ontstaat rondom mantelzorg en de hulp die bestaat."

Luister hieronder naar het verhaal van Lilian* (61). Zij zorgt al bijna twintig jaar voor haar man met Parkinson. Daarnaast bekommerd zij zich ook al vijf jaar over de zorg voor haar ouders. Lilian krijgt op dit moment hulp van een Parkinson- verpleegkundige en niet vanuit de gemeente. Voor nu is deze hulp voldoende, maar wanneer zij in de toekomst meer ondersteuning nodig heeft, zou Lilian dit graag anders willen zien. Lilian zou meer gebruik willen maken van de hulp en ondersteuning die de gemeente aanbiedt, maar dan moet ze wel weten waar ze terecht kan.

Bereiken van mantelzorgers

Ondertussen proberen gemeenten mantelzorgers als Lilian wel degelijk te berieken. 'Zorg je voor een ander?', met die tekst werd onlangs een flyer rondgedeeld in de HBEL-gemeente. In Huizen specifiek is de PvdA nu ook bezig met het opstarten van een campagne, waarvan de startdatum nog niet bekend is. "We vinden het belangrijk dat mantelzorgers beter worden bereikt en ook beter op de hoogte zijn van de mogelijkheden", zegt Margot Leeuwin, raadslid van de PvdA

Leeuwin ziet in dat het nu de tijd is om mantelzorgers in 't Gooi te bereiken, om de dienstverlening snel te kunnen verbeteren. "Omdat mantelzorg de aankomende jaren steeds belangrijk wordt, vanwege onder andere vergrijzing en het dus een steeds grotere risicofactor wordt”, aldus Leeuwin.