Nieuwe bibliotheek in Uithoorn moet 'derde plek' worden, maar wat is dat precies?

Behalve een thuis (de eerste plek) en een school- of werkomgeving (de tweede plek) hebben veel mensen ook vaste plekken om te ontspannen. Die plekken worden door Oldenburg 'derde plekken' genoemd. 

Zulke ‘derde plekken’ zijn openbaar toegankelijke gebouwen of instellingen waar je bekenden ontmoet en nieuwe mensen leert kennen. Daarmee zijn het broedkamers voor burgerlijke betrokkenheid en een belangrijke spil in de democratie, stelt de socioloog. Het gaat bijvoorbeeld om cafés, dorps- of cultuurhuizen, of zoals in Uithoorn, een bibliotheek.

Criteria

Maar waar moet zo’n ‘derde plek’ eigenlijk precies aan voldoen? In Oldenburgs theorie kunnen acht eigenschappen worden onderscheiden. Zo moet de plek voor iedereen - ongeacht plek op de sociale ladder - toegankelijk zijn, en op ieder gewenst moment (binnen de openingstijden) op vrijwillige basis bezocht kunnen worden. Verder moet de 'derde plek' goed toegankelijk zijn en in een duidelijke behoefte van de bevolking voorzien.

Gesprekken voeren is een belangrijke, maar zeker niet de enige activiteit op of in een ‘derde plek’. Omdat iedereen zich er thuis moet kunnen voelen, zijn ze traditioneel sober ingericht. Vaak bepaalt een select gezelschap stamgasten de sfeer, die meestal vriendelijk en ontspannen, en zeker niet hatelijk is.

Toch is de belangrijkste eigenschap van een 'derde plek' het thuisgevoel dat het bezoekers moet bieden: het moet een plek zijn die mensen in ieder geval het gevoel geeft dat zij bepalen hoe ze de ruimte willen gebruiken. Een plek waar ze zich prettig en comfortabel voelen, en waar ze zich kunnen opladen voor hun dagelijkse beslommeringen. 

Zuidoost, Keulen en Oslo

"Het moet eigenlijk een beetje jouw plek zijn", zegt architect Aat Vos in onderstaande video, waarin hij dieper ingaat op het ontwerp van de nieuwe bieb in Uithoorn. Behalve de Bieb in Uithoorn hebben ook de OBA in Amsterdam Zuidoost en biebs in Keulen en Oslo op zijn tekentafel het levenslicht gezien. "Het leuke van dit project is dat de bibliotheek weer een plek in de samenleving krijgt."  

Tekst gaat verder na de video

De nieuwe bibliotheek moet alles bieden wat je nodig hebt om het een tweede huiskamer te laten zijn, zegt wethouder De Robles in deze video. Architect Vos doet er nog een schepje bovenop: "Het is eigenlijk te gek dat we er nog met elkaar over moeten praten. Dit soort plekken zijn noodzakelijk voor de mentale gezondheid van onze samenleving." 

In zijn ontwerp heeft Vos nadrukkelijk rekening gehouden met Oldenburgs eisen. Ook met de eis dat converseren één van de belangrijkste activiteiten in een 'derde plek' moet zijn. Zo kun je in de toekomstige bibliotheek van Uithoorn niet alleen boeken lenen, surfen, studeren of de krant lezen, maar ook onder het genot van een kop koffie met elkaar ouwehoeren.

Dat gebeurt dan in de espressobar, waarvan je hieronder de ontwerpschets ziet. 

Bibliothecaris Caroline Heijlman van de bieb in Uithoorn kijkt uit naar de opening van de nieuwe bieb komende zomer. De huidige bibliotheek is volgens haar een prima plek om boeken (uit) te lenen, maar is vanwege zijn beperkte omvang geen geschikte ontmoetingsplek.

'Het wordt beter'

De coronacrisis heeft het imago van de Uithoornse bibliotheek als ontmoetingsplek geen goed gedaan. "Vanwege corona hebben we de zitjes uit elkaar gezet, daar staan nu de computers." De nieuwe bibliotheek biedt bezoekers veel meer ruimte en mogelijkheden, benadrukt ze. "Het wordt echt veel beter."  

In zijn ontwerp heeft architect Vos rekening gehouden met twee principes: het interieur moet bijdragen aan het gevoel van bezoekers dat de tijd die ze er hebben besteed, goed bestede tijd is geweest. Een ander principe is de invloed van het ontwerp op de betrokkenheid van de bezoekers bij het gebouw of de organisatie die er is gehuisvest. 

Voor dat laatste gaan Vos en zijn collega's uit van de principes van de Noorse omgevingspsycholoog Aga Skorupka. Zij stelt dat een bibliotheek een toegankelijke en gastvrije plek moet zijn, die bovenal een gevoel van veiligheid en comfort biedt. 

Cursussen en theater

Behalve voor espresso en het lenen en lezen van boeken kun je in de toekomstige bibliotheek van Uithoorn ook terecht voor (computer)cursussen, workshops, theatervoorstellingen of simpelweg een werkplek. Voor het zover is, moet de bibliotheek nog worden ingericht. Includi en de interieurbouwer zijn momenteel dan ook druk bezig met plafonds, vloeren, verlichting en meubels.

Bibliotheek Amstelland zelf staat daarmee aan de vooravond van de opening van de nieuwe bibliotheek en daarmee ook voor een grote klus: verder bouwen aan Bibliotheek Uithoorn als  third place waar iedereen zich welkom voelt en die onlosmakelijk deel uitmaakt van de lokale kennismaatschappij.

Wie meer wil weten over het nieuwe bibliotheekgebouw en de aanstaande opening ervan kan terecht op nieuwebiebuithoorn.nl