De opvang van tienduizenden Oekraïense vluchtelingen in Nederland dwingt gemeenten tot lenigheid. Zo wordt in meerdere plaatsen gebruik gemaakt van schepen om de vrouwen en kinderen onderdak te bieden. In Velsen is sprake van de komst van twee hotelboten. Voor deze gemeente is drijvende huisvesting van buitenlanders niet nieuw. Begin jaren zestig ving IJmuiden, onderdeel van Velsen, honderden Italiaanse en Spaanse gastarbeiders op in 'botels.'
Het was de oplossing voor de huisvesting van een stroom jonge mannen die op gang kwam na een geslaagde wervingscampagne van Koninklijke Hoogovens in Zuid-Europa, vooral Spanje en Italie. Om in de na-oorlogse bloeiperiode aan aan de groeiende vraag naar staal te kunnen voldoen, moest de productie drastisch omhoog.
Dat lieten mannen van rond de twintig met een tamelijk uitzichtloze toekomst op het platteland van Sicilië en Sardinië zich geen twee keer zeggen. Hun situatie was lang niet zo dramatisch als die van de Oekraïners nu, maar de Zuid-Europese hulpttroepen kwamen allerminst uit luxe naar Nederland.
Tekst gaat verder onder de foto
"Ik kwam uit militaire dienst en kon geen werk vinden", zei Arturo Asuni een paar jaar geleden ter gelegenheid van het eeuwfeest van de Hoogovens. "Toen zag ik de advertentie en dacht: ik ga een potje emigreren."
Mario Loddo, eveneens Sardijn, had een andere reden om naar IJmuiden te komen. "Mijn ouders waren heel streng. Als ik alleen maar naar een meisje kéék, kreeg ik al straf! Daarnaast was het gewoon heel arm bij ons."
Studeren in de tijd van de baas
Het was de bedoeling dat ze voor een paar maanden zouden gaan, maar beiden haalden hun pensioen bij het staalconcern, op de voor toen gangbare maar voor nu ondenkbare leeftijd van 55 jaar.
Ze kregen bij de Hoogovens een goed salaris, een onregelmatigheidsvergoeding en zelfs een opleiding. "Ongelooflijk", was Arturo Asuni jaren later nóg verbaasd. "We mochten studeren in de tijd van de baas. In de tijd van de baas!"
Tekst gaat verder na de video uit 2018, gemaakt ter gelegenheid van een eeuw Hoogovens
Na 'Spaghetti-oproer' werd het leven pas leuk voor Italianen bij Hoogovens - NH Nieuws / Fred Segaar
Hoogovens bleef maar groeien. Het had jarenlang een eigen spoorwegnet, orkest, brandweerkorps, tot 1995 zelfs een eigen netnummer (02514) en op het hoogtepunt 22.000 werknemers. Teveel om onderdak aan te bieden.
Loddo en Asuni werden ondergebracht op de Arosa Sun. Die krijgt in het voorjaar van 1961 een ligplaats in het Binnenspuikanaal. Er kunnen een kleine achthonderd gastarbediers slapen. De kantines worden uitgebaat door de Volksbond tegen Drankmisbruik. En daar zit meteen het enige, maar niet te onderschatten pijnpunt.
"Wij waren gewend aan een lekker stukje vlees, pasta en verse groenten. Daar hadden deze koks nog nooit van gehoord"
Niet doordat het personeel er streng op toezag dat geen alcohol werd gedronken (Loddo en Asuni waren matige drinkers), maar vanwege de nauwelijks ontwikkelde vaardigheden van de Nederlandse koks en de voor hen vreemde Nederlandse kost.
Asuni: "Elke dag een zure bal gehakt met aardappelen. Ik werd er gek van." Loddo. "Ik had eerst bij een hospita in Castricum gewoond. Die was van goede wil en maakte vaak spaghetti voor me. Alleen liet ze die veel te lang koken. Het was niet om te éten."
"Maar op de Arosa Sun was het helemáál erg. Wij waren thuis gewend aan een lekker stukje vlees, pasta en verse groenten. Daar hadden deze koks nog nooit van gehoord."
Spaghetti-oproer
Een paar maanden na hun komst al zijn ze het Nederlandse eten spuugzat. Een groep van zo'n tachtig Italianen gaat in staking en een protestmars wordt in de kiem gesmoord. De toezegging dat er voortaan met Italiaanse ingrediënten zal worden gekookt, stelt de gastarbeiders gerust. De actie is de geschiedenis ingegaan als het 'spaghetti-oproer.'
Arturo Asuni: "Het eten was zó slecht! Zo konden we niet werken." Mario Loddo: "Toen ik in die beginjaren een keer naar huis ging voor vakantie, herkende mijn moeder me niet. Ze vond dat ik er door dat slechte eten belabberd uitzag. Ik ben blij dat we in opstand zijn gekomen. Zo hebben we het toch maar mooi voor elkaar gekregen."
Na een paar jaar op de boot kreeg zowel Loddo en Asuni verkering met een meisje uit de buurt. Ze vonden een huis aan de wal, trouwden, en kregen kinderen. Ze kwamen nog jarenlang bij elkaar over de vloer en meestal was het gespreksonderwerp hun tijd op de Arosa Sun.
Loddo, weer ter gelegenheid van honderd jaar Hoogovens, vier jaar geleden: "Op het eten na in het begin, hebben we een heel leuke tijd gehad. We zijn goed opgevangen, kregen onder andere taalles Dat was wel nodig, want op de Arosa Sun zaten we vooral met Italianen bij elkaar. Daar werd geen woord Nederlands gesproken. Maar uiteindelijk heb ik het aardig onder de knie gekregen."
De geschiedenis van de Arosa Sun: van doop tot sloop
De 'Arosa Sun' heeft dertien jaar dienst gedaan als hotelboot, van 1961 tot 1974. Het is gebouwd als cruissechip, aanvankelijk onder de naam 'Felix Roussel.' Het wordt in 1929 gedoopt en in 1955 verkocht aan de Zwitserse stoomvaartmaatschappij 'Arosa Line.' Na het faillissement van de maatschappij laat de Koninklijke Hoogovens er vanwege de uitstekende faciliteiten zijn oog op vallen. Het biedt geschikte hutten, ruime eet- en gezelschapszalen en goede sanitaire voorzieningen. In september 1960 koopt Hoogovens het schip.
Eerst wordt het schip in een droogdok van de NDSM flinke verbouwd. De hutindeling en verblijfsruimten blijven ongewijzigd, maar meubilair en betimmeringen worden vernieuwd, de keukens worden uitgebreid en er komen voorzieningen voor gas-, water-, elektriciteit- en rioolaansluitingen met de wal. Er wordt een prijsvraag onder het Hoogovenspersoneel uitgeschreven voor een nieuwe naam, maar de directie vindt dat er geen enkele geschikte bij zit. Er zit niets anders op dan de naam ‘Arosa Sun’ te handhaven.
Brand
In 1963 ontstaat door brand forse schade aan aan het schip. Alle gastarbeiders kunnen via de vier loopbruggen ongedeerd de kant bereiken. Vijfhonderd van hen moeten tijdelijk elders worden ondergebracht. In 1964 wordt een begin gemaakt met de bouw van 'Euro Casa' in Beverwijk. Maar door de toenemende vraag naar personeel blijkt ook dit al snel te klein. Daarom wordt naast de Arosa Sun een hotel op een ponton geplaatst: de 'Casa Marina.'
In 1974 moeten de Arosa Sun en Casa Marina vertrekken uit het Binnenspuikanaal. Er wordt daar een nieuw gemaal gebouwd. De Italiaanse en Spaanse werkkrachten van Hoogovens vinden onderdak in speciaal voor hen gebouwde woonoorden als Casa del Norte in Heerhugowaard en Casa Arosa in Alkmaar. Hoogovens vindt geen koper voor de De Arosa Sun. Het schip wordt naar Bilbao gesleept en daar gesloopt. Onder andere het stuurwel, de scheepsbel en enkele panelen uit de eetzaal van de eerste klas zijn gered van de sloop en te zien In het Hoogovensmuseum.
Bron: Erik Baalbergen, Typisch IJmuiden.
Meer nieuws uit de IJmond?
💬 Blijf op de hoogte via onze Facebookgroep Nieuws uit de IJmond. Reageer, discussieer en deel jouw nieuws
📰 Volg de laatste berichtgeving altijd via NHNieuws.nl/IJmond
🔔 Download de app en krijg een melding bij belangrijk nieuws uit jouw buurt
📧 Stuur ons jouw tips op [email protected]
✏️ Tikfout gezien? Laat het ons weten via [email protected]