Wie bepaalt waar ze komen en hoeveel leveren ze op? Wat je moet weten over windturbines

Aan welke voorwaarden moet een windturbine voldoen?

Als een windturbine vlakbij een woonwijk wordt geplaatst, geldt er een aantal regels. Ten eerste mag een windturbine niet meer dan 47 decibel geluid maken. ’s Nachts mag de windturbine maximaal 41 decibel geluid produceren.

Begin dit jaar heeft de provincie Noord-Holland voorgesteld om de regel dat windturbines niet binnen een straal van 600 meter gebouwd mogen worden, los te laten. In de RES1.0 (Regionale Energie Strategie, red.) staat dat de norm van 600 meter zal worden vervangen door een richtlijn van 350 meter. In de praktijk zal, zo staat in het RES, de afstand vooral bepaald worden door de geluidsregels. Omdat er door Tweede Kamerleden Erkens (VVD) en Leijten (SP) vorig jaar een motie is ingediend om de effecten van de afstandsnormen te onderzoeken, wil de provincie Noord-Holland wachten op het besluit van de staatssecretaris voordat de 600 meter norm volledig los wordt gelaten. 

Voor Zwaagdijk werd vorig jaar wel al een uitzondering gemaakt: daar werden windturbines op 500 meter van het dorp gebouwd.

De hoogste windturbine van Nederland staat op de Maasvlakte van Rotterdam en is 260 meter hoog. Dat is bijna net zo hoog als de Eiffeltoren. In Noord-Holland zijn de turbines wat kleiner.  In Noord-Holland Zuid geldt op de meeste plekken een hoogtebeperking van maximaal 120 meter, vanwege de aanvliegroutes naar Schiphol. Alleen in het noordoosten van IJburg geldt deze beperking niet. De hoogste windturbines van Noord-Holland staan dan ook in het noorden: in de gemeente Hollands Kroon. In deze gemeente staat tevens 84,6 procent van de woningen binnen een straal van 2.5 kilometer om een windturbine.

Wie bepaalt waar de windturbines komen?

Edward Stigter, die namens de provincie Noord-Holland betrokken is bij de totstandkoming van de conceptversie van de Regionale Energie Strategie en de RES 1.0, vertelt dat er geprobeerd is om de energietransitie van onderop te organiseren. "We hebben gezien dat de komst van windturbines in de Wieringermeer heel veel weerstand hebben opgeleverd. Het viel niet goed dat het Rijk van bovenaf had besloten om deze te plaatsen. We hebben daarom besloten om het ditmaal anders aan te pakken."

Om te bepalen in welke gebieden windturbines geplaatst kunnen worden zijn 'honderden gesprekken' georganiseerd. De provincie heeft gesproken met allerlei betrokken partijen: gemeentes, natuurorganisaties, bewoners en waterschappen. Bij elkaar zijn er in Noord-Holland 3.000 mensen betrokken geweest. Uit deze gesprekken is een conceptversie voortgekomen. Op basis daarvan zijn er nieuwe gesprekken gevoerd en aanpassingen gemaakt en die hebben geleid tot de RES1.0. Hierin staan nog geen concrete voorstellen voor de plaatsing van windturbines, maar voorstellen voor mogelijk geschikte zoekgebieden. 

"Omdat de gemeenten het dichtst bij de inwoners staan, hebben zij de leiding in het voeren van de gesprekken met de bewoners", vertelt Stigter. Maar, uiteindelijk ligt het besluit voor de bouw van een windturbine niet altijd bij de gemeente. "Wanneer het gaat om een windturbine met meer vermogen dan gemiddeld, is het besluit aan de provincie."

Hoeveel levert een windturbine eigenlijk op?

Windturbines komen in allerlei soorten en maten. De hoeveelheid energie die zij kunnen opwekken is bovendien niet alleen afhankelijk van de hoogte, maar ook van de plek waar de windturbine staat. Op deze kaart kun je zien waar de meeste wind in Noord-Holland waait. De hoogste windturbines, die in Hollands Kroon, leveren per stuk ook het meeste vermogen op; 4200 kW.  

Een gemiddelde windturbine heeft een vermogen van ongeveer 3 MW en levert per jaar ongeveer 6.6 miljoen KWh aan elektriciteit op. Met één turbine kan er dus voor ongeveer 2.000 huishoudens elektriciteit worden opgewekt.

Wind is, in tegenstelling tot zon, niet schaars in Nederland. Zo zijn er 12 hectare aan zonnepanelen nodig om de opbrengst van één moderne windturbine op te vangen. De windturbine moet wel ongeveer 6 maanden draaien voordat de energie die nodig was om de turbine te bouwen, is terugverdiend. 

De energie die windturbines opwekken wordt niet alleen gebruikt voor huishoudens, ook de datacentra in Noord-Holland verbruiken veel energie. De datacentra in Agriport, aantrekkelijk voor bedrijven vanwege de gunstige ligging en de grootschaligheid, hadden in 2020 een vermogensvraag van 111 MW. Er wordt verwacht dat deze in 2030 naar 890 MW zal stijgen.

Waarom zorgen de windturbines voor een waardedaling van omliggende huizen?

Uit onderzoek van het TNO blijkt dat de waarden van huizen die binnen een straal van 2.5 km rond een windturbine liggen, gemiddeld 3.8 procent in waarde dalen. Mensen lijken dus niet graag naast een windturbine te wonen. Het RIVM concludeert in een onderzoek dat omwonenden vooral last hebben van het zoemende geluid. Sommigen geven aan dat zij niet meer met het raam open kunnen slapen en dat zij er erg onrustig van worden.

Ook blijkt uit het onderzoek dat mensen last hebben van slagschaduw. Slagschaduw ontstaat wanneer de zon laag staat en op de windturbine schijnt. Om overlast te verminderen, geldt de regel dat een gevel met ramen niet meer dan 17 dagen per jaar en niet meer dan 20 minuten per dag slagschaduw mag ontvangen. 

Bovendien vinden omwonenden vaak dat windturbines niet passen binnen het landschap en wordt er gesproken van landschapsvervuiling.