Carnaval alleen beneden de rivieren? De Zwaagse carnavalsvereniging weet wel beter

In de jaren ‘60 begon Zwaag licht besmet te raken met het carnavalsvirus, blikt Siem Besseling terug. Hij weet als geen ander hoe de historie in elkaar steekt. Carnaval is er bij hem met de paplepel ingegoten, zo zegt hij. “Van huis uit meegekregen, aan de keukentafel. En zelf al 22 jaar lid van Het Masker en nog steeds actief achter de schermen, de tijd vliegt voorbij. Ik had het voor geen goud willen missen."

Zijn vader trapte carnaval altijd fanatiek af, zo weet hij nog. “Als de slager of bakker de posters niet had opgehangen, dan werd-ie woest. Zo van: ‘Zo komt er niemand, weet je wel’”, zegt hij lachend. "Het feestje moest er komen."

In Zwaag was in de begintijd helemaal niets. “Het was trekken aan een dood paard. Er was bijna geen beweging meer in te krijgen.” Want Het Masker ontstond in de jaren ‘60, vertelt hij. “Het klinkt misschien ouderwets, maar de kerken begonnen in de na-oorlogsdagen met propaganderen. Zo van: 'Organiseer iets, vier het leven weer'. Zo ontstonden er allerlei voetbalverenigingen en toneelscholen, waaronder ook carnavalsvereniging Het Masker."

Hoorn tegen Zwaag

Maar toen Zwaag werd ingelijfd door de gemeente Hoorn – door een gemeentelijke herindeling – veranderde de carnavalsoptocht in een soort protestmars, verklaart Besseling. Want dat stond de inwoners van Zwaag op zijn zachtst gezegd niet aan, blikt hij terug. "We lieten wel even zien wat echte solidariteit was, dat we het niet pikten."

Ten minste een keer per jaar werd Zwaag omgetoverd tot een Gallische nederzetting uit de stripboeken van Asterix en Obelix. "Niemand kon ons wat maken. Men maakte in de grote optocht een soort doodkist, waarin Zwaag werd 'begraven'. En de Zwagers vonden dat prachtig, want we lieten ons niet kisten", zegt Besseling met een knipoog. 

De eerste optocht was in 1965 en bestond uit een aantal versierde fietsen. Na de oprichting van Het Masker, die zijn naam verleent aan een toneelschool die verdween in 1966, werd de stoet alsmaar langer en de opzet steeds professioneler. "Een stroomversnelling. De beruchte protestmars verdween en carnaval, zoals we hem nu kennen, ontstond. Nu rijden er elk jaar zo'n 40 praalwagens mee en trekken we ruim 50.000 bezoekers. Maar vroeger was dat niet zo."

Onvergetelijk

Als oud-prins van Zwaag krijgt Besseling nog elke keer kippenvel als hij ziet hoe een stuk of twintig praalwagens voor de optocht staan opgesteld. Sommige praalwagens zijn onvergetelijk, legt hij uit. "Ik herinner mij er een paar. Zoals het kanongebulder van de ‘Daar komen de schutters’-wagen. Maar ook het witte 'Hanomag'-busje, volgehangen met wel duizend lege bierpijpjes. Stuk voor stuk parels."

Maar de Zwarte Slak, tegen de inlijving van Zwaag, blijft hem het meeste bij. Want, zo vertelt hij: "Die schreef geschiedenis."

Besseling: "Dat was even schrikken. De uitlaat was losgetrild en de inzittenden van de wagen raakten door de uitlaatgassen versuft. Een paar mensen gingen onderuit en werden voor controle naar het ziekenhuis gebracht."

Jan Tapperwijn moest zelfs een nachtje blijven. "Maar gelukkig was hij dinsdag weer fit genoeg om mee te doen." Het moment dat hij de Leuttempel binnenstapt, vergeet Besseling nooit meer. "Hij kwam de kroeg binnen met een gasmasker", zegt hij lachend. "Zwaagse humor op z'n best. Zoals dat hier gaat, dat zie je nergens anders."

Als hem wordt gevraagd om Het Masker in één woord te omschrijven, hoeft Besseling niet lang na te denken. "Het dorpsgevoel, de verbondenheid en alles wat daarbij komt kijken. De erehaag die het publiek vormt, is het mooiste wat er is. Iedereen doet mee, alles voor de eer van het dorp."