Ondanks de ambitieuze bouwplannen van de nieuwe regering bleek gisteren uit een Kamerbrief dat er in Noord-Holland eigenlijk niets meer bijgebouwd kan worden. De reden? We stoten al zo veel stikstof uit. NH Nieuws stelde vijf stikstofvragen aan Jan Overtoom, regiomanager Randstad Noord bij Bouwend Nederland.
1. Waarom is stikstof een probleem voor bouwprojecten in Noord-Holland?
Bij het bouwen van huizen en andere panden komt stikstof vrij, zowel tijdens het bouwproces als erna. Tijdens de aanlegfase kun je dan bijvoorbeeld denken aan het aanleveren van materiaal door vrachtwagens. Tijdens de gebruiksfase, dus wanneer mensen de panden in gebruik nemen, komt ook stikstof vrij. Hierbij kun je denken aan het gebruik van aardgas via de verwarming of gasfornuis en het extra verkeer dat bij de panden moet komen.
Op dit moment bevat de lucht in Noord-Holland, net als in de rest van Nederland, te veel stikstof en mag dit niet verhoogd worden. Om die reden worden diverse bouwprojecten in de provincie stilgelegd.
Stikstof: wat is het en waarom is het een probleem?
Stikstof, in de scheikunde ook wel N2 genoemd, kun je niet zien, voelen of ruiken. Op zichzelf is stikstof niet schadelijk voor mens of natuur, 79 procent van de lucht bestaat zelfs uit stikstof. Sterker nog: stikstof is keihard nodig voor leven op aarde. Maar er zijn ook stikstofverbindingen die wel schadelijk zijn. Het gaat hier om twee stoffen: stikstofoxiden uit verkeer, industrie en de productie van woningen (NOx) en stikstofverbindingen uit boerenbedrijven, meestal in de vorm van ammoniak (NH3). Deze twee stoffen zijn een bedreiging voor de biodiversiteit. Ook draagt stikstof bij aan de opwarming van de aarde. De uitstoot moet daarom omlaag.
De overheid heeft toegezegd de stikstofuitstoot in 2020 te verminderen met 25 procent ten opzichte van 1990. Dat werd niet gehaald. Maar de Raad van State oordeelde in 2019 dat de overheid zich wel aan die afspraak moet houden. Dit had grote gevolgen. Omdat de bouw van wegen, grotere stallen, woningen en uitbreiding van luchthavens voor meer stikstof in de lucht zorgen, mogen dit soort projecten nu niet doorgaan tot de stikstofuitstoot is verlaagd.
De overheid staat voor de ingewikkelde opgave om de uitstoot zo te verlagen dat er weer ruimte komt voor nieuwe bouwprojecten. Zo ging bijvoorbeeld de maximumsnelheid op snelwegen van 130 km naar 100 km per uur en moet de veestapel worden verkleind. Deze maatregelen zijn alleen nog niet voldoende.
2. Hoe groot is het aandeel van de bouwsector in de totale stikstofemissie?
Eigenlijk stoot de bouwsector relatief weinig stikstof uit, in vergelijking met andere sectoren. In totaal gaat het om ongeveer 0,6 procent. Ter vergelijking: de landbouwsector is verantwoordelijk voor net iets minder dan de helft van alle stikstofemissies.
Omdat de stikstofuitstoot zo veel moet worden teruggedrongen, moet iedere sector een steentje bijdragen. Vanuit de overheid worden er oplossingen bedacht om de grote uitstoot tegen te gaan. Zo worden er subsidies beschikbaar gesteld voor bijvoorbeeld elektrische vrachtwagens. Op die manier kan de stikstofuitstoot in de bouw worden teruggedrongen.
3. In welke fase van bouwprojecten speelt de stikstofproblematiek op?
Stikstofemissie in de bouw is vooral een probleem bij het verkrijgen van bouwvergunningen. Wanneer er in de plannen niet (genoeg) gelet wordt op de hoeveelheid stikstof die bij een project wordt uit gestoot, wordt er geen vergunning verleend voor de bouw.
Hiervoor heeft de bouwsector een aantal afspraken gemaakt met de overheid. Dit gaat over twee fases: de aanlegfase en de gebruiksfase. Bij de aanlegfase, de bouw van de panden, kan zware uitstoot worden afgeschaald door materieel zoveel mogelijk met elektrische vrachtwagens te vervoeren. Om stikstofuitstoot tijdens de gebruiksfase laag te houden worden panden tijdens de bouw bijvoorbeeld zo min mogelijk voorzien van aardgas en zo goed mogelijk geïsoleerd.
4. Waar in Noord-Holland is dit probleem het grootst?
Er moet per bouwproject gekeken worden naar de uitstoot van stikstof. Vooral op plekken vlak bij zogenoemde 'Natura 2000-gebieden' is het lastig om een bouwvergunning te krijgen. In Noord-Holland betekent dit dat vooral bouwprojecten in gebieden langs de kust en in de Zaanstreek moeilijk aan bouwvergunningen kunnen komen.
Omdat stikstof de natuur verstoort, zijn de regels voor het bouwen bij deze natuurgebieden extra streng. Stikstof werkt als een soort groeimiddel, waardoor de natuur te eentonig wordt. Dat is slecht voor de biodiversiteit.
5. Wie zijn de dupe van de stillegging van bouwprojecten?
Projectontwikkelaars hebben moeite met het krijgen van een bouwvergunning en bouwers moeten lang wachten totdat ze aan de slag kunnen met een project. Toch zijn de woningzoekenden uiteindelijk de echte gedupeerden, want zij moeten in sommige gevallen jaren langer wachten op hun nieuwbouwwoning dan eerder gedacht.
Download de app
🔔 Blijf op de hoogte van nieuws uit jouw regio, download de gratis NH Nieuws-app via de App Store of de Google Play Store.