Ga naar Content

Noord-Holland reageert verdeeld: subsidie voor campagne lokale partijen goed idee?

Er is een tweedeling onder Noord-Hollanders als het gaat om de vraag of lokale partijen wel of geen subsidie moeten krijgen voor hun campagne. Dat blijkt uit onderzoek van Kieskompas in opdracht van NH Nieuws. Slechts een kleine meerderheid is hier voor. Landelijke politieke partijen kunnen momenteel onder strenge voorwaarden gebruikmaken van rijkssubsidie dat onder meer kan worden ingezet voor campagne-activiteiten. Lokale partijen kunnen dit (nog) niet.

Foto: Reinier Sierag en Els Schipper

Landelijke partijen ontvangen vanuit het rijk op basis van de Wet financiering politieke partijen een subsidie dat onder meer kan worden ingezet voor activiteiten voor verkiezingscampagne.

Aan de subsidie zitten wel bepaalde voorwaarden verbonden. Zo moeten de partijen een zetel in de Eerste of Tweede Kamer hebben en ten minste 1.000 leden die 12 euro per jaar betalen. Volgens onderzoeker Julien van Ostaaijen, verbonden aan de Universiteit van Tilburg en gespecialiseerd in lokaal en regionaal bestuur, blijkt uit de praktijk dat het geld vooral aan campagne-activiteiten wordt uitgegeven.

Geen subsidie 

Lokale partijen ontvangen geen subsidie en kunnen dat dus ook niet gebruiken voor campagnevoering. Zij moeten het onder meer hebben van lidmaatschapsgelden, salarisafdracht van politici, fondswerving en sponsoring van bedrijven. Een lokale afdeling van een landelijke partij ontvangt in sommige gevallen wel geld via de landelijke partij.

En dat is oneerlijk, stellen onderzoeker Van Ostaaijen en hoogleraar Innovatie en Regionaal Bestuur Marcel Boogers. Boogers: "Zeker gezien het feit dat lokale partijen, waarvan geen landelijke afdeling is, vaak het sterkst in de gemeenteraden zijn vertegenwoordigd. Bovendien krijgen landelijke partijen nu meer subsidie door teruglopende ledenaantallen."

Lobby 

Volgens Trudy Veninga van de Politieke School, een scholings- en dienstencentrum voor lokale politiek, stamt de huidige wet die de subsidies voor politieke partijen regelt uit de tijd dat er niet of nauwelijks lokale partijen bestonden. "Omdat er zoveel meer lokale partijen zijn opgericht en bijkomen, en steeds meer mensen op hen stemmen, is er een lobby ontstaan om ook lokale partijen van subsidie te voorzien." 

Zo deden de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, het Kennispunt Lokale Politieke Partijen en de Unie van Waterschappen eind november vorig jaar een oproep richting de Tweede Kamer om zo snel  mogelijk met een wetswijziging komen, zodat ook lokale partijen gebruik kunnen maken van subsidie ter bevordering en versterking van hun partij. 

"Er is een lobby ontstaan om ook lokale partijen van subsidie te voorzien"

Trudy Veninga, de Politieke School

Veninga vindt het belangrijk dat erkend wordt dat lokale politieke partijen hun waarde hebben bewezen in het politieke spectrum. "Die erkenning zou zich moeten uiten in een bijdrage vanuit de landelijke overheid."

Volgens Boogers is subsidiëring, onder meer voor campagne doeleinden, essentieel zodat lokale partijen niet op financiële achterstand raken met lokale afdelingen van landelijke partijen. Ook is het volgens hem niet bevorderlijk voor de onafhankelijkheidspositie. "Lokale partijen zijn nu namelijk voor een groot deel afhankelijk van sponsoring van bedrijven. Precies om die reden is destijds gekozen voor subsidiëring van landelijke partijen door het rijk."  

Onderzoek

Uit het onderzoek van Kieskompas in opdracht van NH Nieuws blijkt dat slechts een kleine meerderheid van de Noord-Hollanders (circa 36 procent) vindt dat lokale partijen net als landelijke partijen subsidie moeten krijgen voor hun campagne. Circa 32 procent vindt dat dit niet nodig is, ruim 26 procent geeft aan hier neutraal in te staan. 

Volgens Boogers kan het geld voor lokale politieke partijen in verkiezingstijd onder meer worden ingezet voor het maken en ophangen van posters, maar ook voor social media-campagnes waarvoor vaak iemand wordt ingehuurd. 

Toch is volgens Van Ostaaijen geld vrijmaken voor lokale partijen moeilijker gezegd dan gedaan. "De Tweede Kamer zal hierover moeten beslissen en in de Tweede Kamer zitten precies de partijen die nu wel subsidie krijgen. Een groot deel daarvan doet ook mee met de gemeenteraadsverkiezingen. Door financiering van lokale partijen goed te keuren, geven zij dan eigenlijk geld aan de concurrentie."

Ministerie van BZK: 

Lokale politieke partijen ontvangen geen subsidie vanuit het Rijk, ook niet voor campagnes. Wel is er een Kennispunt Lokale Politieke Partijen dat voor de periode van 2020-2024 een meerjarige subsidie van € 350.000 euro per jaar krijgt vanuit BZK om lokale politieke partijen te ondersteunen bij hun werkzaamheden.

De Wet financiering politieke partijen richt zich vrijwel uitsluitend op politieke partijen in het nationale bestuur en er is geen vergelijkbare wet voor politieke partijen in het decentraal bestuur. Een voorstel voor een Wet op de politieke partijen wordt naar verwachting later dit jaar in consultatie gebracht. Een voorstel met regels over de transparantie van de financiering van decentrale partijen zal deel uitmaken van dit wetsvoorstel. Er is nog geen besluit genomen over de vraag of een subsidieregeling voor decentrale partijen deel uit zal maken van dit wetsvoorstel.

Lees ook

"Deze gegevens zijn gebaseerd op online onderzoek van het onderzoeksinstituut Kieskompas. Het onderzoek is een representatieve steekproef onder 6795 inwoners van Noord-Holland tussen 5 januari 2022 en 13 januari 2022. Afwijkingen tussen de samenstellingen van de steekproef en de samenstelling in Noord-Holland zijn op de kenmerken leeftijd, geslacht, opleiding, etniciteit en stemgedrag bij de afgelopen Tweede Kamerverkiezingen door middel van een weging gecorrigeerd."

Bekijk hier de volledige verantwoording van Kieskompas.