Boeren vrezen voor te zout Noordzeekanaal door nieuwe zeesluis

Eind januari wordt de nieuwe zeesluis officieel in gebruik genomen, maar boeren en tuinders uit de regio zijn nu al bezorgd over de gevolgen. De nieuwe sluis is veel groter dan de bestaande Noordersluis en de hoeveelheid zeewater die bij elke schutting in het kanaal terecht komt, is ook veel groter. Het Noordzeekanaal is nu al brak water maar dreigt als gevolg van die grotere toevoer van zeewater substantieel zouter te worden.

Oogstschade

De verzilting van het water is met name een probleem voor de land- en tuinbouw. Gewassen groeien namelijk niet op te zout water. Als het zoutgehalte van het grondwater blijft stijgen dreigt er oogstschade.

"Wij zijn wel een beetje bang voor de toename van de hoeveelheid zout in het Noordzeekanaal", vertelt Jaap Bond voorzitter van de KAVB, de Koninklijke Algemene Vereniging voor Bloembollencultuur. "Als je hele oogst mislukt omdat het land verzilt is, heb je als kweker wel een probleem."

Onderwater- brievenbus

Dat de nieuwe megasluis in IJmuiden zou leiden tot een zouter Noordzeekanaal is geen verrassing. Aangezien Rijkswaterstaat wettelijk de plicht heeft te voorkomen dat het Noordzeekanaal te zout wordt, is er vooraf nagedacht over verschillende maatregelen om de toenemende verzilting te compenseren.

Na een uitgebreid onderzoek werd besloten een systeem van selectieve onttrekking in te richten waarbij alleen het zoute zeewater kan worden teruggepompt naar de Noordzee.

Dit systeem maakt gebruik van de natuurkundige wet dat zout water zwaarder is dan zoet water. In het Binnenspuikanaal naast de sluis wordt een dam geplaatst die onderin een opening heeft. Via deze opening, een soort onderwater- brievenbus, wordt alleen het dieper gelegen zoute water door het gemaal teruggepompt naar de Noordzee.

De voorbereidingen voor de bouw van die enorme dam in het kanaal zijn in volle gang. "Dan moet je denken aan een dam zoals bij de Oosterschelde kering van zo'n 28 meter diep en zo'n 10 meter breed" vertelt Jan Rienstra van Rijkswaterstaat. 

Enorme operatie

Het bouwen van de dam in het Binnenspuikanaal is een complex project dat de nodige voorbereidingstijd nodig heeft. Omdat er pas relatief laat is gekozen voor deze aanpak duurt het nog tot eind 2024 tot het 'brievenbus-systeem' klaar is en in werking gesteld kan worden.

Tot die tijd wordt geprobeerd om op andere manieren het zout gehalte van het kanaal binnen de perken te houden. Mocht het te zout worden dan wordt er op andere plaatsen extra zoet water binnengelaten. In het allerergste geval wordt de nieuwe sluis tijdelijk niet gebruikt. "Die nieuwe sluis ligt er voor honderd jaar, dus als tijdelijke overbrugging moet dat dan maar even" zegt Rienstra.

Schade garantie

Ook de landbouwsector houdt de vinger aan de pols laat Jaap Bond weten. "Kwekers en telers zien het onmiddellijk aan hun gewassen als het grondwater te zout wordt, alleen ben je dan eigenlijk al te laat", zegt Bond.

Bond heeft er vertrouwen in dat Rijkswaterstaat de verzilting in de hand houdt. Hij rekent er wel op dat er een schadefonds zal worden ingericht mocht het toch misgaan. Hoe de verzilting zich echt zal gaan ontwikkelen wordt duidelijk in de komende maanden na de officiële opening van de sluis op 26 januari.