Op 20 december wordt, zo bevestigt Dienst Justitiële Inrichtingen vandaag aan NH Nieuws, het IBT opgeroepen om een gevangene van de psychiatrische afdeling over te plaatsen naar een isoleercel.

Het speciale team bestaat uit bewakers die een opleiding hebben gedaan, vergelijkend met die van de Mobiele Eenheid van de politie. De leden dragen beschermende kleding, handschoenen, een helm, maar ook traangas en een gummiknuppel om een soms onberekenbare gevangene onder controle te houden.

Doorgaans wordt het IBT ingezet als de situatie voor 'gewone' Penitentiair Inrichtingsmedewerker niet meer veilig is. De primaire taak is om de-escalerend op te treden. 24 uur per dag staat er zo'n team paraat in de Zaanbajes, zo ook vorige week maandag. 

'Gevangene greep naar ogen'

Tijdens de overplaatsing zou de gedetineerde onder de helm richting de ogen van een IBT'er hebben gegrepen. Daarnaast zou hij hebben gedreigd in vingers te bijten, waarop de leden hem klappen hebben gegeven.

Dit gaat allemaal rond onder personeel binnen de muren. De gedetineerde staat bekend als iemand die 'geen lieverdje' is. Hij zou voor zijn overplaatsing ook gezegd hebben: 'ik ga voor goud', doelend op veel verzet.

De DJI kan in belang van het onderzoek en de privacy van de gevangene niet bevestigen wat er volgens het gevangenispersoneel gebeurd en gezegd is, maar stelt alleen dat er bij een aantal leden van het IBT sprake is geweest van 'mogelijk buitenproportioneel geweld' en 'niet-integer gedrag' tijdens het onder controle houden van de man.

Camerabeelden

De vermeende geweldsexplosie is te zien op camerabeelden die tijdens een evaluatie van de IBT-actie zijn bekeken. Ze leiden tot een onderzoek van Bureau Integriteit van de DJI. In afwachting van die resultaten mogen de vier geschorste IBT-bewakers de gevangenis niet meer in. Dit tot frustratie bij andere medewerkers.

"Het is een teken van wantrouwen, zo voelen collega's dat echt", stelt een medewerker tegen NH Nieuws (diens naam is bekend bij de redactie). Hij denkt namelijk dat je via camerabeelden niet goed kan zien hoe een situatie is: het gevaar, de agressie van de gedetineerde. "Als je in gevecht bent en je wordt onder je vizier gegrabbeld om je ogen uit de krabben: kan me best voorstellen dat een collega een paar klappen geeft."

'Niet met halve kracht erin'

Maar er zijn toch gewoon protocollen je je ook als IBT'er aan moet houden?  "Ja, zonder meer", beaamt de medewerker. "Maar je moet er ook bij een IBT-actie voor de volle honderd procent in kunnen gaan. Zonder je in te houden. Dit doet de gevangene namelijk ook niet. Als je het half doet of met halve kracht, levert het onveilige situaties op. Alleen de mensen in die ruimte voelen hoe de situatie is."

Het leidt er volgens de medewerker zelfs toe dat collega-bewakers geen IBT-diensten meer willen draaien. "Deze mensen doen dit werk al jaren en ook niet zomaar, maar nu hebben ze het gevoel dat ze ineens gecontroleerd kunnen worden."

Het is nog niet duidelijk wanneer het onderzoek afgerond is en wat eventuele maatregelen zullen zijn. DJI laat weten dat de gedetineerde inmiddels is overgeplaatst naar de afdeling voor beheersproblematische gedetineerden in PI Vught.