Ga naar Content

Boa's gebruiken wapenstok 'opvallend weinig', maar dat staat wetgeving niet in de weg

"Kort gezegd, je moet nu eerst op je bek geslagen worden voordat je een wapenstok krijgt. Dat willen we graag omdraaien", aldus de Boa Bond. Boa's zijn bezorgd over het geweld dat tegen hen gebruikt wordt. Bij wijze van een proef kreeg een aantal Noord-Hollandse boa's daarom een jaar lang een wapenstok in hun arsenaal. Nu die proef bijna ten einde loopt maakt NH Nieuws de balans op: hoe staat het met het gebruik van én de kritiek op de stok? 

Grapperhaus op bezoek bij Hilversumse boa's - Foto: Caspar Huurdeman Fotografie

In tien gemeenten verspreid over Nederland zijn buitengewoon opsporingsambtenaren het afgelopen jaar bewapend met een korte wapenstok. Het wapen zou de veiligheid van de boa's moeten vergroten. In Noord-Holland loopt deze pilot in de gemeenten Amsterdam, Alkmaar, Hoorn, Velsen en Zandvoort. Tot nu toe zijn de stokken niet veel ingezet, maar dat staat nieuwe wetgeving niet in de weg.

Het aantal boa's dat in de proef een wapenstok kreeg toegewezen is afhankelijk van de grootte van de gemeente. In Amsterdam lopen er bijvoorbeeld twintig boa's met een wapenstok rond, en in Velsen zijn het er zes. De pilot ging dit jaar in januari van start, maar ook de specifieke begindatum verschilt per gemeente. De pilot duurt een jaar.

De cijfers

In de gemeente Hoorn zijn er veertien boa's uitgerust met een korte wapenstok. Tot dusver is de stok nog helemaal niet gebruikt. Wel spreekt de gemeente over een positieve ervaring, omdat het volgens een woordvoerder het gevoel van veiligheid onder het Team Handhaving vergroot.

In de gemeente Velsen hebben zes boa's een wapenstok en is deze tot nu toe vijf keer uit de holster gehaald. Van deze vijf keer is er één keer daadwerkelijk mee geslagen. Een mishandeling van handhavers op het Kleine Strand in IJmuiden in mei vorig jaar zorgde ervoor dat de boa's alleen nog onder politiebegeleiding het strand op wilden. Dit was aanleiding voor de boabond om te vragen om meer verdedigingsmiddelen.

In Zandvoort is er met de wapenstok twee keer een klap uitgedeeld en is er eenmaal gedreigd met gebruik. Ook hier zijn de ervaringen van de gemeente positief en is het de wens om de pilot door te zetten meldt een woordvoerder van de gemeente.

In Alkmaar is de stok in totaal twee keer in de hand genomen, maar is er uiteindelijk niet mee geslagen. Sinds half februari heeft de Alkmaarse handhaving de beschikking over een wapenstok. De gemeente Alkmaar ondernam vorige zomer verschillende maatregelen om de aanhoudende overlast tegen te gaan. 

Uit een tussentijdse evaluatie van de pilot in Amsterdam bleek dat de twintig Amsterdamse boa's een wapenstok mogen dragen in het eerste half jaar de stok elf keer hebben gebruikt. Tien van deze acties waren terecht, schrijft burgemeester Halsema in een brief aan de raad. De ene keer dat de stok niet rechtmatig gebruikt werd, is uitgebreid geëvalueerd. 

Preventieve werking

"Ik had verwacht dat het wel vaker gebruikt zou worden", vertelt Ruud Kuin van de Nederlandse BOA Bond. De vakbond ziet graag dat een wapenstok tot het standaard arsenaal van een buitengewoon opsporingsambtenaar behoort. Volgens hen neemt de agressie tegen handhavers de afgelopen tijd toe. "Overtreders scannen het lichaam van de boa's en zien nu geen wapenstok hangen. Hangt die er wel, dan werkt dat preventief. Er echt mee slaan is wel echt een uiterste."

"Je moet nu eerst op je bek geslagen worden voordat je een wapenstok krijgt"

Ruud Kuin van de boa bond

De organisatie Controle Alt Delete is een vaste samenwerkingspartner van Amnesty Nederland en strijdt onder andere tegen buitenproportioneel geweld binnen de wetshandhaving. De organisatie maakt zich zorgen over deze ontwikkeling. "Uit onderzoek onder politieagenten blijkt: wanneer wetshandhavers meer geweldsmiddelen krijgen, dan zullen ze die ook meer gaan gebruiken" vertelt een woordvoerder aan NH Nieuws.

Criteria en evaluatie

De BOA Bond wil een versoepeling van de regelgeving omtrent wapenstokken bij boa's. "Kort gezegd, je moet nu eerst op je bek geslagen worden voordat je een wapenstok krijgt. Dat willen we graag omdraaien", benadrukt Kuin. "Vooraf moet worden gekeken naar de taak en de risico's per situatie. Op basis daarvan kan een boa dan een wapenstok krijgen."

"Wij maken ons ernstige zorgen over de manier waarop er nu verantwoording wordt afgelegd over buitenproportioneel geweld binnen de wetshandhaving", aldus Controle Alt Delete. "Het is nu heel onduidelijk hoe geweldstoepassingen bij de politie beoordeeld en afgehandeld worden. Het grootste gedeelte wordt intern afgedaan zonder dat burgers daar inzicht in hebben."

"Daarnaast is de manier waarop deze proef tot stand komt erg discutabel", vervolgt de woordvoerder. Bij een geweldsincident in Rotterdam, dat leidde tot de discussie of boa's zwaarder bewapend moeten worden, bleek dat de Rotterdamse boa's hadden gelogen in hun verklaringen tijdens de rechtzaak. 

Na de pilot

Deze pilot dient als bodem voor nieuwe wetgeving over de bewapening en uitrusting van boa’s. "Het gaat er niet om of we dit gaan doen, maar hoe we dit gaan doen", onderstreept Kuin. De vakbonden hebben al afspraken gemaakt met minister Grapperhaus. "Dit betekent niet dat alle boa's gelijk na de pilot zomaar een wapenstok krijgen", aldus Kuin. Na de pilot zal de lokale driehoek op basis van andere criteria beoordelen of boa's bewapening nodig hebben.

Lees ook

Download de app

🔔 Blijf op de hoogte van nieuws uit jouw regio, download de gratis NH Nieuws-app via de App Store of de Google Play Store.