Het succesvolle leven en de tragische dood van socialistisch kunstenaar Fré Cohen

Kunstenaar Edith Brouwer werkt in haar atelier; ze mengt verf, rolt er een linoleumplaat mee in en perst de plaat met papier door een drukpers. Het resultaat is prachtig: een jonge vrouw kijkt je met een donkere blik aan vanaf het papier. Het is Fré Cohen, graficus en kunstenaar in de jaren 20 en 30.

Al een paar jaar is Fré Ediths enige onderwerp. "Ik ben altijd op zoek naar mooi, oud papier en een paar jaar geleden stuitte ik op dit boekje", zegt Edith, terwijl ze voorzichtig een zorgvuldig ingelijst schriftje laat zien. "Voorin zat een prachtige ex-libris en omdat ik die zelf ook maak, werd ik getroffen door het mooie werk en de maker."

Dat bleek Fré Cohen. Edith raakte zo gefascineerd over haar, dat ze begon te schrijven over de jonge kunstenaar. Eerst waren dat losse verhalen, maar later realiseert Edith zich dat ze eigenlijk een boek aan het schrijven is. "Ik heb alle feiten uit die tijd opgezocht, bijvoorbeeld waar Fré werd geboren en dan ging ik kijken in die straat en verzon ik de details erbij."

De wereld van kunstenaar Fré Cohen was die van het Amsterdams-joodse proletariaat van voor de oorlog. De vakbond en de socialistische jongerenbeweging AJC waren van grote invloed op haar leven en haar werk. Fré heeft grote successen als graficus en tekenaar. Veel socialistische kunst uit de jaren 20 en 30 is van haar hand.

Ze ontwerpt en maakt brochures, omslagen en ander drukwerk voor de SDAP, de AJC en later ook voor de gemeentediensten. Het is voor die tijd heel bijzonder dat een vrouwelijke kunstenaar zo veel werkt en haar eigen geld verdient. Edith: "Als jong meisje krijgt ze al de kans om te ontwerpen voor de socialistische beweging."

Podium geven

De oorlog maakt een einde aan haar productieve leven. De joodse Fré duikt onder, maar wordt in juni 1943 verraden en opgepakt. Tijdens haar arrestatie slikt ze de gifpillen die ze al jaren op zak heeft. Ze overlijdt twee dagen later in het ziekenhuis. Op 11 juni 1943 komt er een veel te vroeg einde aan het leven van Fré Cohen. Ze is dan 39 jaar.

Edith Brouwer hoopt met haar boek Fré een podium te geven dat groter is dan het tot nu toe was, "Het is mijn verhaal over Fré en ik hoop dat door mijn verhaal meer mensen haar en haar werk zullen kennen. Ze verdient het."

Het boek 'de Letterkast' ligt in de winkel, in museum het Schip in Amsterdam is tot september 2022 een tentoonstelling van het werk van Fré Cohen te zien. 

Verder in Culture Club een portret van de band LÖNA, van de muzikale tweeling Madelon en Danielle Bruinhof. Ze maken donkere synthpop, die grotendeels geïnspireerd is door Scandinavië en IJsland. De tweeling ging op reis naar die landen en is van het leven, het landschap en de muziek gaan houden.

Meer diepgang

"Je hebt er heel mooie natuur. Het is er rustiger, kouder en heel anders dan hier", vertelt de tweeling. "En in de muziek zit meer diepgang dan hier. Niet alleen Björk, maar ook een band als Vök. Ik denk ook dat doordat het daar zo donker is in de winter, mensen schrijven over de donkere en minder leuke kanten van het leven. En daar schrijf je vaak betere nummers over, dan happy songs." De naam LÖNA lijkt zo uit een Ikea-folder te komen, maar betekent 'waardevol' in het Zweeds.

Bij het maken van de muziek, vullen Madelon en Danielle elkaar prima aan. "Ik kom met een tekst, akkoorden en een zangmelodie", zegt Madelon. "En dan stuur ik het naar Danielle, die maakt het af met drum, bas en synths." Eigenlijk zoals Billie Eilish en haar broer werken? "We vinden het helemaal niet erg als je ons met hen vergelijkt", lacht Danielle.

Bijzondere band

Ze hebben een bijzondere band als tweeling. Vaak hebben ze aan een half woord of een blik voldoende om elkaar te begrijpen. "Ik weet niet of dat er nou aan ligt dat we tweeling zijn. We zijn gewoon als zussen al 25 jaar samen. Maar ik denk dat je na 25 jaar huwelijk elkaar ook heel goed aanvoelt", zegt Madelon. "Een goed huwelijk dan", vult Danielle lachend aan. "En wij hebben een goed huwelijk hoor."

In de museumrubriek is er verder aandacht voor een grote kunstveiling in de Vishal in Haarlem. Het gaat om kunstwerken uit de nalatenschap van verzamelaar Bart Spoorenburg. De veiling is op zondag 28 november vanaf 14.00 uur in de Vishal in Haarlem.