Historicus Piet de Rooij: "De canon van Nederland is een gezelschapsspel"

Mensen weten niets meer van geschiedenis en dat lag aan het onderwijs. Dat was een veelgehoorde klacht. Historicus Piet de Rooij kreeg van de minster van onderwijs de eervolle taak om daar als voorzitter van een speciale commissie, wat aan te doen.

"Om ervoor te zorgen dat de hele geschiedenis aan bod zou komen", zegt De Rooij, "hebben we het verleden verdeeld in tien tijdvakken. We hadden het idee dat iedereen tenminste tien tijdvakken uit het hoofd zou moeten leren, ook als men wat minder geïnteresseerd of minder begaafd was." Een volgende stap was het maken van canonvensters. Er werden momenten gekozen waar een verhaal over werd gemaakt en dat werd, door collega historicus Frits van Oostrom uitgewerkt, de Canon van Nederland.

De Canon van Nederland zorgde voor een hele reeks aan canons. Iedere zichzelf respecterende stad kwam met een eigen canon. Piet de Rooij mocht die van Amsterdam samenstellen. Alle hoogte- en dieptepunten uit de geschiedenis van de hoofdstad kwamen aan bod: van het Mirakel van Amsterdam tot de moord op Theo van Gogh. En dat bleek nog een lastige klus.

'Jezelf dwingen selectief te zijn'

De Rooij: "We spraken af, niet meer dan vijftig vensters. Het is de bedoeling dat ze met z'n vijftigen een mooi compact beeld geven van de hele geschiedenis van Amsterdam. Dan wordt het puzzelen. Het is een beetje een gezelschapsspel, want je zou er makkelijk honderd of tweehonderd kunnen maken. Maar het is juist zo geinig dat je een toegespitste discussie krijgt van wat is er nou echt belangrijk? Je moet jezelf dwingen om het selectief en precies te maken."

En dat betekende dat Multatuli, een van De Rooijs persoonlijke favorieten, buiten de canon viel. "Multatuli is diegene die het meest hardgrondig het gemeentebestuur van Amsterdam in het midden van de negentiende eeuw vervloekt heeft. Alleen daarom al vond ik dat hij recht had om als een soort kritische noot in de canon opgenomen te worden. Maar hij heeft eigenlijk meer een nationale betekenis dan een specifiek Amsterdamse, dus vandaar dat hij helaas gesneuveld is."

De grootvader van Piet de Rooij was boer met een klein gemengd bedrijf. Zijn vader werd onderwijzer, iets waarvoor De Rooij ook leek voorbestemd. 

Maatschappelijke vooruitgang

De Rooij: "Ik besef heel goed dat ik op de schouders van generaties sta. Mijn grootouders hadden een heel klein boerenbedrijf. Mijn vader is via het lager onderwijs en de kweekschool leraar geworden en ik kon een volgende stap zetten. Het zijn met name die onderwijzers die enorm geprofiteerd hebben van de maatschappelijke vooruitgang. En die zichzelf geëmancipeerd hebben. Je ziet dat heel veel onderwijzers en de kinderen van onderwijzers, de stappen hebben gezet die in mijn familie ook gezet zijn."

Kijk hier voor meer Noord-Hollandse iconen