Schrijver Herman Koch: "Mijn einddoel is dat Het diner vergeten wordt"

Schrijven doet Herman Koch zonder grote schema's vooraf te maken. Hij gaat zitten en schrijft op wat er op dat moment in hem opkomt: "Het begint met een paar zinnen. Als ik die heb, denk ik: nu kan ik wel verder. Ik ben dan nieuwsgierig naar wat er op de laatste pagina komt te staan."

Voor Koch is dat dan nog een even grote vraag is als voor de lezer: "Bij mijn laatste boek Een film met Sophia had ik tot twee maanden voor het einde geen flauw idee hoe het zou eindigen." Ook heeft hij geen aantekeningenboekje, hoogstens schrijft hij wat ideeën op in zijn telefoon, "omdat je die altijd bij je hebt."

Voor het schrijven gebruikt hij voornamelijk zijn laptop. "Waar die laptop staat, maakt mij eigenlijk niet zoveel uit. Als die in een hotelkamer staat, is dat ook goed, op zo'n veel te klein tafeltje. Of op een balkonnetje van een of ander vakantiehuisje, of in de tuin. Maar thuis schrijf ik gewoon aan de keukentafel. Ik heb dus geen eigen werkkamer."

Dat die keukentafel het meest levendige plekje in huis is, maakt hem niet uit "Ik zeg tegen niemand dat 'ie stil moet zijn en kan mij eigenlijk wel heel goed concentreren. Ook als er tussendoor iets gevraagd wordt. De telefoon neem ik niet altijd op." 

Eerste zin

De eerste zin is de belangrijkste zin. Daarmee wordt de toon gezet voor de rest van het boek. "Na de eerste zin hoefde hij er alleen maar voor te zorgen dat het boek tot een goed einde werd gebracht", laat Koch zijn hoofdpersoon in Een film met Sophia zeggen. En dat geldt eigenlijk ook voor de schrijver zelf. "Als ik de toon te pakken heb, dan denk ik: zo gaat dat hele boek verteld worden."

Jiskefet

Naast schrijven is Herman Koch natuurlijk ook bekend als een van de makers van Jiskefet. In het schrijven van boeken en in het schrijven voor televisie ziet hij veel raakvlakken. "Als je een personage bedenkt voor op tv, is dat ook een ik-persoon. Die moet ook geloofwaardig kunnen praten. Want het mag niet dat geacteerd lijken. Het moet iemand zijn van wie je gelooft dat 'ie bestaat. Of het is zo over de top, dat juist dat de grap is. Het zoeken naar de toon van die persoon is heel belangrijk. Als je die eenmaal hebt, dan heb je ook geen geschreven tekst meer nodig. Dan kun je denken: die praat zo. Als je de verteltoon hebt, hoef je niet meer zoveel te bedenken."  

Het diner

Met Het diner oogstte Koch veel waardering, ook internationaal. Het boek stond op een gegeven moment zelfs in de top-10 van de wereldvermaarde bestsellerlijst van The New York Times. "Ik dacht: dit is zo'n succesvol boek, nu ben ik helemaal vrij. Want dat hele succesvolle boek heb ik al geschreven."

Maar ondanks dat zijn daaropvolgende boeken het ook goed deden, blijft Koch voor het grote publiek toch die 'schrijver van het diner'. "Dat vindt hij weleens vervelend: "Ik vind het helemaal niet mijn beste boek."

Wat hij dan wel zijn beste boek vindt, laat Koch in het midden. "Voor een deel is het een factor toeval en geluk dat het zo'n succes is geworden. Wat ik moet doen, voordat ik doodga, is een boek schrijven dat zo goed en zo succesvol is, dat mensen zeggen: heb je dat boek gelezen? De kraai komt uit het oosten, ik noem maar een vergezochte titel. Weet je dat dat de schrijver is van Het diner? En dat iemand anders dan zegt van: Wat? Dat is mijn einddoel. Dat Het diner weer vergeten wordt. " 

Kijk hier voor meer Noord-Hollandse iconen