Door droogte, groene energieparken en uitdijende natuurgebieden zou er te weinig zoetwater overblijven voor boeren, zegt LTO Noord. Daarom wil de landbouwvereniging harde garanties van Rijkswaterstaat dat er een zoetwaterbuffer voor de boeren komt.
Onze voedselproductie is een dorstige sector: groentetelers zijn afhankelijk van de beschikbaarheid van zoetwater voor hun gewassen. In een goed jaar is er voldoende regen, oppervlakte- en grondwater beschikbaar. Maar bij aanhoudende droogte stromen er dagelijks miljoenen liters water vanuit het IJsselmeer en Markermeer de provincie in. Agrariërs maken al jaren dankbaar gebruik van 'onze waterton'.
Zonder water sterven jonge planten af
Maar tijdens de aanhoudende droogte van 2018 (een van de droogste jaren sinds 1906) werden we hard op de feiten gedrukt: onze meren zijn geen hoorn des overvloeds. "Het had dat jaar weinig gescheeld of er mocht niet meer worden beregend", stelt LTO-bestuurder Trude Buysman. "Dat had catastrofaal kunnen aflopen voor de bloemkool- en broccolitelers die toen volop aan het planten waren. Zonder voldoende water sterven de jonge planten af."
Wat is beregening?
Bij beregening wordt water uit oppervlakte- of grondwater onttrokken en via een beregeningssysteem aan landbouwgewassen toegediend. Beregening vindt in Nederland op grote schaal plaats bij de teelt van de meeste gewassen, in het bijzonder bij de boom- en fruitteelt, vollegrondtuinbouw, aardappelen en bij melkveebedrijven (grasland) op de hoge zandgronden.
Bron: van der Meer, R. W. (2020). Watergebruik in de land- en tuinbouw 2017 en 2018
Naast de droogte drukken ook de natuurplannen op het beschikbare water in het IJsselmeer en Markermeer. Grootebroeker Piet Zwaan (o.a. lid Heemraad en Algemene Waterschapspartij) maakt zich zorgen over dit "gebrek aan maatschappelijke urgentie rondom de zoetwaterbuffer", zo zegt hij tegen landbouwplatform Nieuwe Oogst.
Kunstmatige natuur en eilanden van zonnepanelen
Zwaan wijst bijvoorbeeld naar het Marker Wadden project (van zand, slib en klei aangelegde eilanden) dat nu zo'n 1.300 hectare omvat, maar Natuurmonumenten "droomt ervan om in een gebied van 10.000 hectare ongeveer 20 eilanden en zandbanken aan te leggen."
"De bovenste 40 tot 50 centimeter van het wateroppervlak is onze waterbuffer. Met zo'n natuurgebied wordt daaruit een grote hap genomen", vindt Zwaan. "Dat geldt ook voor de plannen om zonnepanelen te plaatsen op eilanden in het noordwesten van het IJsselmeer."
Droogte vormt groot gevaar voor voedselproductie
Vergeelde grasvelden, bladeren die eerder van de bomen vallen, drooggevallen beken en tegenvallende oogsten. De gevolgen van droogte voor de natuur, landbouw en scheepvaart zijn groot. "Het is een mokerslag voor onze voedselproductie", aldus Vince Kaandorp, onderzoeker grond- en oppervlaktewater.
Maar hoe ontstaat droogte? Wat zijn de gevolgen? En hoe kan Nederland zich hiertegen wapenen? NH Nieuws legde eerder deze vragen en meer voor aan twee deskundigen.
LTO Noord wil "harde garanties dat het bruikbare zoetwater in het IJsselmeer, Markermeer op peil blijft." De boerenbelangenclub krijgt daarin bijval van Zwaan: "Er komt al steeds minder smeltwater via de rivieren ons land binnen. Dat maakt het in stand houden van de bestaande buffer nog urgenter. Met de droogte in 2018 moest het water in de rivieren bijvoorbeeld al worden omgeleid, bijvoorbeeld voor de drinkwatervoorziening in de steden."
Ook bij het waterschap is er herhaaldelijk op aangedrongen meer aandacht voor de problematiek te vragen. Met een lobby wil LTO Noord nu de zoetwaternood op de Agenda IJsselmeergebied 2050 zetten. "Punt is dat Rijkswaterstaat aan zet is."
Download de app
🔔 Blijf op de hoogte van nieuws uit jouw regio, download de gratis NH Nieuws-app via de App Store of de Google Play Store.