Er kunnen nog geen garanties worden gegeven over het voortbestaan van vuurtoren de Lange Jaap. Dat bleek tijdens de informatiebijeenkomst die de gemeente Den Helder samen Rijkswaterstaat vanavond organiseerde voor raadsleden en andere genodigden.
De woordvoerders van de overheidsorganisatie gaven aan eigenlijk nog geen idee te hebben welke kosten er gemaakt moeten worden, of welke renovaties moeten worden uitgevoerd. Zij durven daarom ook nog niet te beloven dat de iconische vuurtoren zal blijven staan.
Iconische vuurtoren op instorten
Grote paniek in Den Helder waar afgelopen week de omgeving rondom de iconische rode vuurtoren Kijkduin, in de volksmond Lange Jaap genoemd, werd afgesloten omdat hij 'op instorten stond'.
Tijdens onderhoudswerkzaamheden hadden medewerkers van Rijkswaterstaat scheuren in de wanden van de vuurtoren aan de kust van Den Helder ontdekt. "Kleinere scheuren waren al bekend in de toren, echter waren deze niet van zodanige aard dat er per direct actie op moest worden genomen", schreef demissionair minister Barbara Visser van Infrastructuur en Waterstaat aan de Tweede Kamer.
De vuurtoren stamt uit 1877 en was al langer aan onderhoud toe, Rijkswaterstaat had al een opknapbeurt gepland voor Lange Jaap. De toren was al een tijd gesloten voor publiek en ook niet bemenst.
Scheuren in de constructie
Henrik Hooijmeijer, directeur techniek binnen Rijkswaterstaat, vertelde dat de Lange Jaap in zijn constructie werkelijk uniek is in Nederland. Het bouwwerk is gemaakt van gietijzeren blokken die met verticale en horizontale bouten in elkaar zijn geschroefd. Volgens Hooijmeijer zijn er in het verleden al veel van deze bouten vervangen, maar tijdens de laatste inspectie bleek dat er zowel horizontaal als verticaal ruimte is ontstaan tussen de verschillende gietijzeren blokken. Dit leidt vervolgens tot scheuren. Volgens de technicus is het een beetje te vergelijken met een wc-rol: Wanneer je er op drukt kan het best veel aan, maar als er één scheurtje in de zijkant zit druk je hem zo plat.
Was dit te voorkomen?
Terwijl experts zich buigen over de vraag 'hoe nu verder met de Lange Jaap?', wordt er ook een andere -mogelijk pijnlijkere- kwestie besproken: had dit voorkomen kunnen worden? De eerste schade kwam al meer dan twintig jaar geleden aan het licht, en sindsdien is het achterstallig onderhoud alleen maar groter geworden.
"Twee jaar terug heb ik al geroepen dat de vuurtoren op instorten staat", zei Jan Roelofsen tegen NH Nieuws. Dat was schromelijk overdreven, dacht de waarnemend secretaris van de Vereniging Huisduiner Belang toen.
Hij wilde vooral de aandacht vestigen op het achterstallig onderhoud. "Maar nu blijkt dat het écht heel ernstig is." Hij vindt dat zijn waarschuwingen over het achterstallig onderhoud van zijn 'kindje' Lange Jaap onvoldoende serieus zijn genomen.
'Jaren aan gegevens teloorgang nodig'
Bouwhistoricus en bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam Gabri van Tussenbroek vindt het te voorbarig om te stellen dat Rijkswaterstaat als eigenaar van Lange Jaap in gebreke is gebleven. "Het is lastig om daar een oordeel over te vellen, omdat je dan gedurende een aantal jaren gegevens over de voortschrijding van de teloorgang nodig hebt."
Maar omdat Lange Jaap een van de weinige gietijzeren vuurtorens ter wereld was (en is), werd de vuurtoren 'al in 1988 op de rijksmonumentenlijst' gezet, weet Van Tussenbroek. "En als eigenaar van een rijksmonument ben je verplicht om het gebouw te onderhouden, zodat er geen gevaarlijke situaties ontstaan."
Of het ook zo zal gaan met de lange jaap is niet zeker, maar toen de nieuwe scheuren werden ontdekt nam Rijkswaterstaat snel de beslissing om het gebied rondom de vuurtoren af te zetten. Dat deze plotselinge beslissing nodig was is volgens veel van de raadsleden toch te danken aan het eigen beleid van Rijkswaterstaat. ‘Hoe kan het dat er nu pas actie wordt ondernomen?’ Vroeg eigenlijk iedereen zich af.
Hoongelach
Rijkswaterstaat erkende dat zij al sinds 1998 op de hoogte zijn van het feit dat in de toekomst een groot onderhoud nodig zou zijn. De aard van de recent gevonden scheuren in de constructie maken echter dat alle eerdere bevindingen opnieuw moeten worden bekeken. Volgens Rijkswaterstaat is hen niet veel te verwijten, er is namelijk geen ramp gebeurd. Naar eigen zeggen waren ze er dus op tijd bij, al hadden ze begrip voor het hoongelach dat uit de zaal klonk toen zij dit standpunt hoorbaar maakten.
"Het is altijd een kwestie van geld"
Aan het verder in kaart brengen van het noodzakelijke onderhoud zal de komende tijd aan gewerkt worden. Hiervoor zijn complexe berekeningen nodig. De hoop is dat er over een week meer duidelijkheid is, "maar dat kan ook langer duren", zo waarschuwde de algemeen directeur van het vastgoed van Rijkswaterstaat.
Uit de berekeningen moet daarnaast blijken hoeveel het geheel gaat kosten. Of er een scenario mogelijk is waarbij de kosten te hoog worden weet Rijkswaterstaat ook niet. “Het is altijd een kwestie van geld. Wij zijn gebonden aan budgetten, en als die overschreden worden moet de minister hier over oordelen. De eerste stap is om te kijken of we moeten gaan stutten voor de winter", volgens de directeur.
💬 Wil je niets missen uit de Noordkop?
- Tip ons met foto's, filmpjes en verhalen via [email protected] of whatsapp 06 30 09 30 03
- Blijf op de hoogte via onze Facebookgroep Nieuws uit de Noordkop en Texel. Reageer, discussieer en deel jouw nieuws.
- Volg de laatste berichtgeving altijd via NHNieuws.nl/Noordkop.
Tikfout gezien? Laat het ons weten via [email protected]