Motivatie daalt bij laaggeletterden door online lessen: 'Daar begin ik niet aan'

Stichting Lezen en Schrijven trekt aan de bel. Steeds meer laaggeletterden zouden stoppen met hun taalcursus. Door de lockdowns zijn cursussen online gegaan, maar dat is volgens Lezen en Schrijven vaak een brug te ver voor de leerlingen. "Voor mensen die moeite hebben met taal is het volgen van online lessen lastig. Veel cursisten hebben geen goede laptop of computer."

Wie laaggeletterd is, kan wel degelijk lezen en schrijven, maar niet op het niveau waarop je goed kunt meekomen in de maatschappij. Ex-laaggeletterde Hans van Dijk kan erover meepraten. De persconferenties van premier Rutte bevatten voor hem bijvoorbeeld veel moeilijke woorden. En hij legde zijn werk als vrachtwagenchauffeur neer door de digitalisering. "Ik kon de klanten uit m'n hoofd en hoefde nooit op de papieren te kijken, maar toen kwam de bordcomputer en dat was zo moeilijk."

Niet digitaal

Hans besloot drie jaar geleden de "grote stap" te zetten om naar school te gaan. Maar dat de lessen vanwege de lockdown digitaal werden, was voor hem een te grote uitdaging. "Ik gaf al gelijk aan: daar ga ik niet mee beginnen", zegt hij. "Want stel je voor dat er iets fout gaat, dan moet ik iedere keer mijn kinderen erbij halen."

Maar andere opties waren er simpelweg nauwelijks. Van Dijk zit wekelijks in de klas bij docent Ivette Danklof van ROC Kop van Noord-Holland. Van Texel tot Alkmaar en Hoorn tot Wieringerwerf geeft het ROC taallessen aan volwassenen. "Helaas zijn er wel mensen uitgestroomd, maar gelukkig niet veel", zegt Danklof. Met videobellen via whatsapp en een wekelijks telefoontje probeerde ze haar leerlingen in coronatijd bij de les te houden.

"We zijn nu net weer begonnen na de zomervakantie, maar er zijn op dit moment twee mensen waarvan ik niet weet of ik ze er nog bij kan trekken." Daarmee is het aantal uitstromers bij ROC Kop van Noord-Holland niet hoger of lager dan voorgaande jaren.

Volgens ervaringsdeskundige Hans van Dijk is het een grote stap om als laaggeletterde een taalcursus te volgen. "Mensen zeggen vaak: 'het gaat'. Ze hebben hun eigen manier gevonden om ermee om te gaan, meestal met hulp van anderen." Maar als die wegvallen, val je "in een zwart gat", vertelt Hans. Schaamte maakt de drempel voor een taalcursus groot.

Maar er is niks om je voor te schamen, vindt Hans. "Ik zit nu een stuk lekkerder in mijn vel", zegt hij trots. Ook docent Ivette Danklof ziet haar leerlingen veranderen. "Het zelfvertrouwen groeit. Vaak zie je een cursist schuchter binnenkomen, letterlijk met kromme schouders. Maar ze gaan steeds rechterop lopen en vertellen vol enthousiasme over de dingen die ze durven te doen."

Hans van Dijk richt zich - net als zijn klasgenoten - bij Danklof in de les op zijn eigen leerdoelen. "Ik wil heel graag brieven opstellen en kerstkaarten schrijven. Maar ook een goede brief aan de belasting kunnen schrijven, dat is mijn doel." Voor Van Dijk is die werkwijze juist motiverend. Het trauma van vroeger, zoals het niet mee kunnen komen op school, laat hij ver achter zich. "Dat is natuurlijk anders dan dat je naar school gaat en je moet de boeken uit je hoofd leren."