Tinkebell maakt kunst van Tatastof: 'Tata is veel ongezonder dan Fukushima'

Zeven van Tinkebells (het pseudoniem van Katinka Simonse) kunstwerken zijn vanaf vandaag te zien in Art Rotterdam, dat na anderhalf jaar de deuren weer opent. Een "big deal", vindt de kunstenares, die met haar projecten 'blinde vlekken in de maatschappij' aanstipt.

Wat is je doel met dit project?

"Ik ben door Frisse Wind uitgenodigd in Wijk aan Zee om te komen kijken en toen waren er twee dingen die mij fascineerden. Die heb ik gecombineerd in mijn project. Op aanraden van het RIVM gebruikten zij bijvoorbeeld magneten om te zien of fijnstof ook echt van Tata Steel afkomt. En ze vertelden mij dat er in de omgeving van de fabriek veel minder plantensoorten groeien dan ergens anders."

"Daar maak ik op mijn kunstwerken eigenlijk heel letterlijke afbeeldingen van: Je ziet een negatieve afdruk van de planten die er groeien. En wat er heel letterlijk in zit, is de vervuilde lucht. De lucht is zwart van het fijnstof. Het laat dus gewoon de situatie zien. Wat is er aan de hand, waar hebben we het nu eigenlijk over. Dat het heel tastbaar en voelbaar is."

Tekst gaat verder onder de video.

Dus je legt de echte planten neer op je doek...?

"Ja! Elke paar weken ga ik naar Wijk aan Zee en daar verzamel ik dan planten. En elk seizoen veranderen die ook weer natuurlijk. Dus mijn huis ligt vol met stapels kranten met gedroogde bloemen erin. Die leg ik dan op mijn doek met heel veel fixeer en daar blaas ik dan het fijnstof overheen. Als het doek helemaal zwart is, haal ik de plant weer weg en zie je de afdruk."

En je haalt ook de fijnstof uit het zand?

"Ik zit elke dag wel een paar uur in mijn kelder fijnstof te extraheren uit dat zand,  ja. Dat is heel veel werk."

Heb je ook het idee dat je hiermee iets bijdraagt aan de discussie over Tata Steel? 

"Ja, want het wordt zo heel zichtbaar, want het is... als je met je vinger over een doek met fijnstof gaat, voelt het echt als schuurpapier. Het is een hele dikke laag. Dat zie je, maar ik laat mensen ook altijd even voelen. En dat komt dan gewoon binnen bij mensen, als ze zien hoeveel dat is. Want als je rondloopt in de omgeving is het niet iets wat je meteen ziet, nu wordt het heel zichtbaar. Die fijnstof kan je dus zelf gewoon extraheren met een magneetje, dat geeft wel aan hoe heftig het is.

Je zei eerder dat FrisseWind je benaderde. Is het logisch dat die organisatie bij jou uitkwam?

"De aanleiding was dat ik al sinds 2015 regelmatig door Fukushima rijd, waar in 2011 de kernramp was. Daar deed ik sociologisch onderzoek naar de gevolgen van die kernramp en de gevolgen van de maatregelen erna. Dat heeft natuurlijk ook met luchtkwaliteit te maken."

"Na een paar jaar onderzoek weet ik dat er daar werkelijk geen gevaar voor de gezondheid is. En het allergrootste verschil is: mensen zijn altijd erg bang voor straling. De internationale gezondheidsnormen voor de hoeveelheid straling zijn laag. Lager dan eigenlijk gevaarlijk is voor de mens. Voor fijnstof is het omgekeerde aan de hand: de normen liggen al heel hoog, en dáár gaat Tata nog overheen. Dus rond Tata Steel wonen, is vele malen ongezonder dan in Fukushima, het is echt niet te vergelijken. En Fukushima is nog steeds geëvacueerd."

Hoeveel van deze kunstwerken kunnen we nog van je verwachten?

"Dit is het begin. In het voorjaar van 2022 komt er een tentoonstelling in een grote ruimte, vol met deze werken. Maar de kans nu alvast deze zeven doeken in Rotterdam tentoon te stellen, kon ik niet laten liggen."