Een jaar mondkapjesverplichting: zo zag dat eruit

Eerst de cijfers. Het mondkapje werd op 1 juni 2020 verplicht gesteld in het openbaar vervoer omdat anderhalve meter afstand houden in een bus of trein niet mogelijk is. Sinds eind september vorig jaar gold een dringend advies om mondkapjes te dragen in alle binnenruimten zoals de supermarkt. 

Per 1 december 2020 werd het mondkapje verplicht in publieke binnenruimten.

Onschendbaarheid van het lichaam

Waarom duurde dat zo lang? Het kabinet wilde lang niet aan een dergelijke verplichting omdat een masker voor je mond, neus en kin dragen, inging tegen het recht op de onschendbaarheid van het lichaam. In de tijdelijke coronawet werd een apart stuk opgenomen waarin stond dat de minister van Volksgezondheid bepaalde hygiënemaatregelen verplicht mocht stellen. En dus kwam de mondkapjesplicht er toch. 

Over de functie van een mondkapje was nog meer te doen. Zowel RIVM-baas Jaap van Dissel als premier Mark Rutte gaven herhaaldelijk aan dat het mondkapje niet veel nut heeft in de strijd tegen het coronavirus. Uiteindelijk kwam de plicht er door de publieke opinie toch. 

Met name in het begin van de coronacrisis was er een enorm tekort aan mondkapjes. Menig Noord-Hollander liet zich van zijn of haar beste kant zien, en frutselde de dingen zelf in elkaar. Zo ook Els van Wirdum en Annelies Baars uit Schagen. Samen maakten ze er 650 en verkochten ze voor 2,50 per stuk. 

Dat geld gebruikten ze vervolgens weer nuttig: "Toevalligerwijs is haar moeder dementerende en zit ze in een verpleeghuis in Alkmaar, en had ik datzelfde meegemaakt met mijn schoonvader in Schagen", vertelde Els destijds aan NH Nieuws. 

"Daarom besloten we om robotdieren te kopen, zij een kat, ik een hond. Mensen met dementie bewegen op aanraking en hoewel ze doorhebben dat ze niet echt zijn, reageren ze goed op deze dieren."

Bekijk hieronder video van Els en Annelies. Tekst gaat verder na de video

Toch had niet iedereen het beste voor en werd er misbruik gemaakt van de schaarste. Zo zou een bedrijf uit Purmerend een Britse en een Chinees-Australische ondernemer in februari 2020 hebben opgelicht bij de aankoop van 20 miljoen mondkapjes. De twee deden een aanbetaling van 1,2 miljoen euro maar hebben nog niks gezien. Een man uit Purmerend werd aangehouden. 

Ondanks het grote tekort aan mondkapjes begin vorig jaar verkochten ijsverkopers Jordy en Hank Sweep de dingen gewoon vanuit hun winkel.

"Er is een tekort aan de kapjes de zorg, maar ze zijn op internet, als je een beetje zoekt, door iedereen te krijgen. Als twee ijscoboeren uit Amsterdam ze kunnen bestellen dan kan de overheid dat toch ook wel?", vertelde Hank destijds.

Buurtbewoners reageerden wisselend op de verkoop van de mondkapjes. "Overal waar dingen schaars zijn, worden dingen onderhands verkocht. Wat dat betreft is dit net de oorlog", zei één van hen. "Het ligt ook aan de overheid, die hebben geen goede inkopers", vertelde een ander. "Ik vind het verschrikkelijk, die hebberigheid in deze grote crisis", stelde weer een ander.

Bewust geen mondkapje

Verplichting of niet: niet iedereen een mondkapje. Zo ook Ingrid van Gelder, Jenny van Stein en IJmuidenaar Bjorn. Ieder met hun eigen overtuiging. NH Nieuws sprak met ze en vroeg naar hun beweegredenen om zich bewust niet aan de verplichting te houden.

De Heemskerkse Jenny van Stein vindt een mondkapje onzin, en het beperkt haar vooral in haar vrijheid, zo stelt ze. "Waar gaan we in godsnaam naartoe? Het is in mijn beleving allemaal schijnveiligheid en dat is ook lange tijd door het kabinet gewoon zo uitgelegd."

"Daarbij gaat het ten koste van mijn vrijheid, want in de praktijk betekent dat dringende advies eigenlijk gewoon een verplichting. Anders kom je namelijk op bepaalde plekken gewoon niet meer binnen en dat vind ik kwalijk. Ja, ik ben een fel tegenstander van het mondkapje."

Toch heeft Jenny wel veel begrip voor de mensen die besluiten het mondkapje wel te dragen. "Het staat natuurlijk iedereen vrij dit te doen, en zo heb ik ook het recht om hier een uitgesproken mening over te hebben."

Benieuwd naar de redenen van Bjorn en Ingrid? Lees hieronder het hele artikel:

Het lijkt er dus op dat we vanaf volgende week zaterdag geen mondkapjesplicht meer is. Het kabinet wacht nog op het advies van het Outbreak Management Team (OMT). Vrijdag wordt daarover de knoop doorgehakt. Dan is er ook weer een persconferentie.

En in het vliegtuig?

Of het mondkapje vanaf volgende week zaterdag op delen van Schiphol af kan, is nog niet duidelijk. Voordat de mondmaskers wettelijk verplicht gedragen moesten worden, voerde Schiphol de regel al in voor wachtrijen bij de incheckbalies, beveiliging en paspoortcontrole.