De overheid heeft ingecalculeerd dat reizigers uitslagen van PCR-testen (laten) vervalsen om zo onder de hoge kosten uit te komen. Dat zegt cybercrime-expert Eward Driehuis tegen NH Nieuws, en wordt bevestigd door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. "In deze crisis zijn altijd keuzes gemaakt tussen snel iets regelen en iets zodanig regelen dat het volledig fraudeproof is", reageert een woordvoerder.
Meerdere anonieme bronnen vertelden eerder vandaag aan NH Nieuws dat het kinderlijk eenvoudig is om het bewijs van een negatieve PCR-test te (laten) vervalsen om zo zonder de noodzakelijke kosten van een PCR-test op reis te kunnen.
De uitslag van de PCR-test wordt lang niet altijd gecontroleerd, zo vertellen reizigers aan NH Nieuws. Bovendien is door het ontbreken van een echtheidskenmerk moeilijk te controleren of het om authentiek of een vervalste uitslag gaat, liet de Koninklijke Marechaussee aan NH Nieuws weten.
Inmiddels zijn meerdere fraudeurs handeltjes gestart. Via sociale media bieden ze direct of via via reizigers vervalste negatieve PCR-testuitslagen aan. Cybercrime-expert Eward Driehuis kijkt er niet van op, zegt hij tegen NH Nieuws. "Die PCR-testen zijn in afgedrukte vorm natuurlijk gevoelig voor fraude. Dat is denk ook een ingecalculeerd risico van VWS en andere organisaties en daar wordt gebruik van gemaakt."
Volgens Driehuis zijn het vooral 'cyber-kruimeldieven' die aan de vervalste testbewijzen proberen te verdienen. Het gaat dan ook om tientjeswerk. "Het zijn geen ambitieuze criminelen, maar hobbyisten die dit er bij doen. Het is niet superingewikkeld. Iedereen die een beetje standaard kantoor-software kan gebruiken, kan het wel proberen en zo'n document redelijk geloofwaardig vervalsen."
Vanwege het grote aantal aanbieders van PCR-testen in binnen- en buitenland vindt Driehuis het niet vreemd dat er op Schiphol nauwelijks valse testbewijzen worden onderschept. "En dan moeten mensen die dingen thuis uitprinten, met verschillende kwaliteit printers, dus het is bijna ondoenlijk om vast te stellen of het authentiek is of niet."
'Fraude niet uit te sluiten'
De fraude zou eenvoudig kunnen worden tegengegaan 'met een app of een QR-code', betoogt Driehuis. Toch zal ook de introductie van de CoronaCheck-app, die in juli wordt gelanceerd, het probleem niet volledig tackelen, stelt hij.
"Je kunt niet hele groepen uitsluiten door mensen te dwingen met moderne telefoons te werken, dus je moet de papieren [optie, red.] aanbieden en dan weet je dus ook dat er mensen zijn die er misbruik van maken. Fraude ga je niet uitsluiten omdat je altijd nog met zo'n nagemaakt papiertje kan komen aanzetten. Je kan dan weinig anders doen dan het risico accepteren."
Wat volgens Driehuis ook meespeelt zijn de kosten. Testbewijzen kunnen wel worden voorzien van een echtheidscertificaat, maar dat is erg duur, zeker als onduidelijk is hoe lang we nog een negatief testbewijs nodig hebben om te kunnen reizen.
Strafbaar
Aan het antwoord op de vraag hoe gevaarlijk de fraude voor de volksgezondheid is, durft Driehuis zijn handen niet te branden. "Vanzelfsprekend heeft niet iedereen die dat papiertje namaakt corona, maar dat risico is aan VWS om in te schatten. Misschien is het niet eens een enorm risico, maar ik denk dat belangrijker is dat mensen zich naar eer en geweten gedragen, want als je dit doet [...] ben je ook strafbaar bezig. Er zijn ook al arrestaties verricht eerder dit jaar."
Hij doelt op twee 30-jarige mannen die in januari op Schiphol tegen de lamp liepen, zij probeerden op zakenreis gaan naar Marokko met een vervalst negatief testbewijs. De rechter vond hen een bedreiging voor de volksgezondheid omdat ze het risico namen om het coronavirus te verspreiden. Ze kregen allebei twee maanden cel, waarvan een maand voorwaardelijk met een proeftijd van twee jaar.
Geen slachtofferschap
Driehuis verwacht niet dat het Ministerie van VWS geen cybercrime-expert zal inhuren om te vragen om deze fraude de wereld uit te helpen. "De reden daarvoor is dat er geen duidelijk slachtoffer aan te wijzen is. De maatschappij als geheel is slachtoffer. Iedereen loopt iets meer risico als dit gebeurt."
"Het tweede is dat de boeven die dit doen een paar tientjes per valse PCR verdienen. Dat zijn geen grote bedragen. En als er geen duidelijk slachtofferschap bestaat en de boeven er niet verschrikkelijk rijk van worden, is het moeilijk in de opsporing prioriteit aan te geven."
Reactie Ministerie van VWS
Woordvoerder 'testen' Annerijn Vink van het Ministerie van VWS erkent dat het testbewijs omwille van de snelheid waarmee het moest worden ingevoerd niet fraudeproof is gemaakt. "In deze crisis zijn altijd keuzes gemaakt tussen snel iets regelen, namelijk afspreken dat reizigers een negatief testbewijs moeten kunnen tonen, en iets zodanig regelen dat het ook volledig fraudeproof is."
"Fraude is altijd verkeerd", stelt ze. "De eis om een negatief testbewijs te kunnen tonen is er niet voor niets. We willen de verspreiding van het coronavirus tegengaan, zorgen dat de pandemie onder controle blijft en zorgen dat mensen geen mutanten meenemen naar het buitenland of verspreiden in Nederland."
Ze benadrukt dat de invoering van het Digital Green Certificate, vanaf 1 juli in de CoronaCheck-app, 'het systeem beter fraudeproof maakt'. "Gelukkig houden verreweg de meeste mensen zich wel aan de regels."
Download de app
🔔 Blijf op de hoogte van nieuws uit jouw regio, download de gratis NH Nieuws-app via de App Store of de Google Play Store.