Vijf marathons in vijf dagen: militair Robin wil het taboe op PTSS doorbreken

"Ik gids ons voertuig en op dat moment zie ik een jeep rijden van een andere eenheid. Die klapt in een keer de lucht in", vertelt Robin als hij terugdenkt aan de aanslag met de bermbom. "Ik zie de motorkap naar beneden komen en ik denk: 'Iedereen die daar is, is dood'."

Robin doet waarvoor hij getraind is: hij rent naar de auto en helpt de gewonden. "Dat vond ik heel impactvol, want op dat moment zie je wat voor een letsel iemand heeft. Als je ziet dat iemands onderbeen eraf ligt, realiseer je dat jij dat ook had kunnen zijn."

Ondanks dat ze getraind zijn op dit soort aanslagen, verandert het Robin. Hij slaapt slecht en schrikt van knallen. "Je kan nog zo goed trainen, alleen als je iets echt ziet, is het anders. Je hoofd beseft het pas als je het daadwerkelijk ziet, ruikt en voelt."

Paniekaanvallen 

Na de aanslag blijft hij in Afghanistan, waar hij gewoon verder gaat met z'n werk. Maar eenmaal terug in Nederland kan Robin zijn draai niet vinden. En in de jaren die volgen krijgt de veteraan steeds meer last van stress en paniekaanvallen.

"Ik stond in de winkelstraat en in één keer bekroop mij de angst dat iemand zich zou opblazen of dat er een bom zou ontploffen." Meer dan tien jaar na de uitzending in Afghanistan wordt PTSS geconstateerd. 

Koos Sol van het Nederlands Veteraneninstituut legt uit dat er van de 100.000 veteranen zo'n 2.500 PTSS-klachten heeft. "Over het algemeen kunnen we zien dat na uitzendingen 10 procent van de mensen iets heeft. Bij langdurige behandeling blijft 2 tot 2,5 procent over, zij houden daar hun hele leven last van."

Via het veteranenloket kunnen veteranen hulp krijgen voor psychische klachten. Robin is blij met die hulp, maar hij ziet dat de drempel om hulp te vragen erg hoog is. Ook bij navraag onder z'n oude maten bleek hij niet de enige te zijn die daarmee worstelt. "Ik heb intern een mail gestuurd naar iedereen die met mij op missie was. Daar kreeg ik heel veel respons op. Mensen stuurden 'ik heb dit ook meegemaakt, ik heb ook therapie en ik durf er niet over te praten en het te zeggen'."

Zwakte 

Nu zijn er wel zogenoemde terugkeergesprekken als de militairen weer in Nederland aankomen. "Zo probeert men af te tasten of er iets aan zit te komen. Maar helemaal te voorzien is het niet, omdat het vaak lang duurt voordat het zich uit", vertelt Sol. 

Robin vertelt dat hij die inderdaad heeft gehad, maar dat er zo'n machocultuur is dat niemand daar eerlijk durft te zijn. "In die tijd stelde dat niets voor. Je zit allemaal op een rijtje en de een na de ander wordt naar binnen geroepen. En je weet: als die er lang zit, dan is er iets met hem aan de hand. Die 'zwakte' wil je niet laten zien."

211 kilometer

Om aandacht te vragen voor mentale gezondheid, gaat Robin vijf marathons lopen in vijf dagen. "Ik wil dat niemand zich zo alleen voelt, zoals ik me voelde." Van vrijdag 18 juni tot dinsdag 22 juni loopt de marinier van kazerne naar kazerne door heel Nederland.

In totaal 211 kilometer in 281.263 stappen. En wanneer is de actie geslaagd? "Die is eigenlijk al geslaagd. Dat is misschien raar om te zeggen. Ik begon de actie met het idee: al is er maar één iemand geholpen met mijn verhaal dan heb ik mijn doel al bereikt. En inmiddels zijn er ontelbaar mensen die tegen me zeggen 'ik ben heel dankbaar dat je dit doet'."

Niet alleen binnen defensie is het soms een taboe om te praten over angsten en trauma's. Dat geldt eigenlijk voor de hele maatschappij, zegt stichting #ikbenOpen. Die stichting zet zich in voor een open gesprek over mentale gezondheid. "Er zit veel taboe op. Ik denk dat heel veel mensen, die last hebben van psychische klachten, worden tegengehouden door schaamte, aannames en negatieve overtuigingen als 'als je klachten hebt, ben je niet goed genoeg'", legt Leonie Burggraaf van de stichting uit. 

Dat is precies wat Robin ook voelde. "Ik had graag iemand gehad die had gezegd 'ik was ook waar je was, maar ik sta nu hier en het is goed genoeg. En je bent niet de enige'." Hij heeft alle hulp van defensie gehad en die was goed. Maar de weg ernaartoe was moeilijk. "Die eerste stap: als het normaal is om over mentale gezondheid te praten, is de drempel om hulp te zoeken laag."